Ο ψευδάργυρος (Zn) είναι
ένα σημαντικό στοιχείο, συμπαράγοντας
της καρβονικής ανυδράσης, της αλκαλικής
φωσφατάσης, των RNA και DNA πολυμερασών,
της αλκοολικής αφυδρογονάσης και πολλών
άλλων σημαντικών ενζύμων και πρωτεϊνών.
Ο ψευδάργυρος είναι ένα πολύ σημαντικό
ιχνοστοιχείο.
Ανανεώνει τα κύτταρα
μας και κρατάει το δέρμα μας σφριγηλό
και νεανικό.
Ο ψευδάργυρος παίζει
σημαντικό ρόλο σε πολλές βασικές
λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού.
Είναι απαραίτητος για την καλή λειτουργία
του ανοσοποιητικού συστήματος και την
προστασία του οργανισμού από μολύνσεις,
ιώσεις και ασθένειες, ενώ βοηθά στη
διαδικασία επούλωσης τραυμάτων.
Συμμετέχει επίσης στην
αναπαραγωγή και ανάπτυξη των κυττάρων
του σώματός μας και επιπλέον έχει
πρωτεύουσα σημασία για το μεταβολισμό
των υδατανθράκων. Τέλος, το νευρικό
σύστημα χρησιμοποιεί τον ψευδάργυρο
που είναι σημαντικό θρεπτικό συστατικό
για την αίσθηση της όσφρησης και της
γεύσης.
Ο ψευδάργυρος είναι
απαραίτητος για την αναπαραγωγή τόσο
στους άντρες όσο και στις γυναίκες. Η
ανεπάρκεια του ψευδαργύρου έχει
συσχετιστεί με χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων
σε μερικούς άντρες (και επίσης ανικανότητα).
Σε κλινικές μελέτες όπου άντρες με
τέτοια ανεπάρκεια πήραν ψευδάργυρο, τα
επίπεδα του αριθμού σπερματοζωαρίων
αυξήθηκαν στα φυσιολογικά μετά από
τρεις μήνες. Επίσης αυξήθηκαν και τα
επίπεδα της τεστοστερόνης τους.
Ελλειψη
Η μείωση του ψευδαργύρου
στον οργανισμό συμβαίνει είτε επειδή
δεν απορροφάται από τη δίαιτα (περίσσεια
χαλκού ή σιδήρου δυσκολεύει την απορρόφηση
του) είτε χάνεται μετά την απορρόφηση.
Τα παρακάτω συμπτώματα
μπορεί να φανερώνουν χαμηλό απόθεμα
ψευδαργύρου:
• Συχνές λοιμώξεις
• Καθυστέρηση στην
επούλωση των πληγών
• Μειωμένη όρεξη
• Μειωμένη αίσθηση
γεύσης και όσφρησης
• Νυκτερινή δυσκολία
στην όραση
• Παθήσεις του δέρματος
• Λευκά σημάδια στα
νύχια
• Τριχόπτωση
• Μείωση γονιμότητας
(Υπογονιμότητα, χαμηλό αριθμό
σπερματοζωαρίων)
• Μείωση απόδοσης
• Διαταραχές στο ύπνο
Σε παιδιά : διαταραχή
στην ανάπτυξη
Φυσιολογικές Τιμές
• Παιδιά 0 – 10 ετών:
0.60 – 1.20 μg/ml
• Παιδιά > 11 ετών:
0.66 – 1.10 μg/ml
• Ενήλικες:
0.66 – 1.10 μg/ml
Πιθανές Ερμηνείες
Παθολογικών Τιμών
Αύξηση:
Αναιμία, αρτηριοσκλήρωση,
στεφανιαία νόσος, διαιτητική πρόσληψη
όξινων τροφών ή ποτών από γαλβανισμένα
δοχεία, βιομηχανική έκθεση σε ψευδάργυρο
(συγκόλληση), πρωτοπαθές οστεοσάρκωμα.
Φάρμακα: σισπλατίνη, κορτικοστεροειδή,
οιστρογόνα, ιντερφερόνη, από του στόματος
αντισυλληπτικά, φαινυτοΐνη, θειαζίδες.
Μείωση:
Εντεροπαθητική
ακροδερματίτιδα, αλωπεκία, αλκοολισμός,
αναιμία (αιμολυτική), εγκαύματα (σοβαρά),
κοιλιοκάκη, κίρρωση ήπατος, διάρροια,
χολοκυστίτιδα, μεταστάσεις ήπατος,
υπολευκωματιναιμία, υπογοναδισμός,
λοίμωξη (οξεία), λευχαιμία, λέμφωμα,
δυσαπορρόφηση, έμφραγμα του μυοκαρδίου,
κακή διαιτητική πρόσληψη, εγκυμοσύνη
(τρίτο τρίμηνο), παρεντερική διατροφή,
νεφρική ανεπάρκεια (χρόνια), στρες,
θαλασσαιμία, τυφοειδής πυρετός, φυματίωση
(πνευμονική), νόσος Wilson.
Φάρμακα: αντιμεταβολίτες,
χλωροθαλιδόνη, σισπλατίνη, διουρητικά,
οιστρογόνα, ιστιδίνη, πενικιλλαμίνη.
Καθημερινά πρέπει να
λαμβάνουμε ψευδάργυρο μέσα από την
τροφή μας, επειδή το σώμα μας δεν
αποθηκεύει ψευδάργυρο. Όσο η τροφή
γίνεται πιο ραφιναρισμένη τόσα περισσότερα
άτομα βρίσκονται σε κίνδυνο ανεπάρκειας
ψευδαργύρου επιπλέον, ενώ ορισμένες
άλλες τροφές μπορεί να παίξουν ρόλο
στην απορρόφηση του ψευδαργύρου. Η
καθημερινή δόση ψευδάργυρου είναι σε
ενήλικες στα 15mg και σε εγκυμονούσες στα
25mg.
Το στρες και η σωματική εκγύμναση
απαιτούν περισσότερη λήψη ψευδάργυρου.
Διατροφή
Ο ψευδάργυρος βρίσκεται
σε ένα μεγάλο εύρος τροφίμων∙ συνεπώς
μια δίαιτα με ποικιλία τροφίμων πιθανότατα
παρέχει μια επαρκή πρόσληψη ψευδαργύρου.
Οι τροφές που περιέχουν
το περισσότερο ποσοστό ψευδάργυρου
είναι
• Μοσχαρίσιο κρέας
(στο συκώτι του μοσχαριού)
• Θαλασσινά ψάρια και
μαλάκια (στρείδια, μύδια, αχηβάδες)
• Γαλακτοκομικά
προϊόντα (ιδιαίτερα το κίτρινο τυρί)
• Αυγά
• Προϊόντα ολικής
άλεσης
• Στην λεκιθίνη της
σόγιας,
• Στα φυστίκια
• Στα καρύδια
• Στα κοκκινογούλια
• Στο μαϊντανό
• Στις πατάτες,
• Στα καρότα
Οι έγκυες και οι
θηλάζουσες χρειάζονται επιπλέον 2 mg την
ημέρα, για να εξασφαλίσουν επαρκή
διαθέσιμη ποσότητα για το αναπτυσσόμενο
έμβρυο ή βρέφος, αντίστοιχα αν και το
ποσό αυτό καλύπτεται εύκολα από την
αύξηση στην κατανάλωση της τροφής.
Προσοχή
Η μακροχρόνια, ανεξέλεγκτη
λήψη ψευδάργυρου, μπορεί να είναι τοξική.
Οι υπερβολικές δόσεις του ψευδάργυρου
προκαλούν ναυτίες, εμετούς, πόνο στην
κοιλιά και διάρροια. Μια καθημερινή
λήψη πάνω από 25mg ενδέχεται να προκαλέσει
συμπτώματα υπερδοσολογίας.
Όταν π.χ. ο ψευδάργυρος
λαμβάνεται συγχρόνως με συμπληρώματα
σιδήρου, τα τελευταία μπορεί να εμποδίσουν
τη απορρόφησή του από το σώμα. Υπάρχουν
τροφές που δεν θα πρέπει να λαμβάνονται
μέσα σε μία ώρα από την λήψη του
συμπληρώματος. Αυτές είναι οι πρωτεϊνη
σόγιας, ο καφές, το γάλα, η σοκολάτα, τα
χάμπουγκερς, το λεμόνι, το καφέ ψωμί,
και τροφές πλούσιες σε ίνες.
της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή,
μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr
Σχόλια