Οι “παράνομες” σκέψεις που γίνονται εμμονές

Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως σχεδόν όλοι κάνουμε σκέψεις εμμονικού χαρακτήρα. Σκέψεις με συνήθως παράνομο ή απαγορευμένο περιεχόμενο τις οποίες προσπαθούμε να αποτινάξουμε είτε αποφεύγοντάς τις είτε αναπτύσσοντας μηχανισμούς για την απώθησή τους.

Για παράδειγμα, πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν κάνει σκέψεις ανησυχίας για το θάνατο αγαπημένων προσώπων, την ενδεχόμενη απιστία του συντρόφου ή σκέψεις αμφισβήτησης για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Στο ίδιο συνεχές ωστόσο, υπάρχουν ακόμα πιο απογερευμένες σκέψεις όπως ιδέες αιμομιξίας, διάπραξης ενός εγκλήματος ή ακόμα αυτοκτονικές και παιδοφιλικές εμμονές.

Συχνά, αυτές οι σκέψεις μας επισκέπτονται ακάλεστες και βιώνουμε ένα καταιγιστικό συναίσθημα έντονης ταραχής, ενοχής και απόγνωσης το οποίο στις πιο ακραίες μορφές του μπορεί να εμπίπτει στα διαγνωστικά κριτήρια της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Αυτό που μας συμβαίνει λοιπόν με απλά λόγια είναι πως έχουμε δαιμονοποιήσει αυτές τις σκέψεις, καθως τις συγχέουμε με παρορμήσεις και όσο πιο απεγνωσμένα προσπαθούμε να τις κατευνάσουμε τόσο εκείνες αντιστέκονται και ισχυροποιούνται.

Η συναισθηματική ένταση που μας δημιουργούν οι παραπάνω σκέψεις αναζητά απεγνωσμένα εκτόνωση και στην προσπάθειά μας να την καταπιέσουμε τόσο η πίεση αυξάνεται. Η συναισθηματική εκτόνωση έρχεται συχνά μέσα από συμπεριφορές που στόχο έχουν να εξουδετερώσουν την εμμονή μας. 

Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που θεωρεί ότι ο σύντροφός του θα απιστήσει, θα ψάχνει διαρκώς το κινητό του για ύποπτα μηνύματα ή ένας άνθρωπος που φοβάται τις παιδοφιλικές του σκέψεις συγχέοντάς τες με παρορμήσεις, να προσεύχεται καταναγκαστικά, να αποφεύγει την αλληλεπίδραση με παιδιά ή σε πιο ακραίες μορφές να τραυματίζει ο ίδιος τα γεννητικά του όργανα έτσι ώστε να είναι απολύτως βέβαιος πως η τρομακτική σκέψη που κάνει δεν θα πραγματοποιηθεί. 

Αυτές οι καταναγκαστικές συμπεριφορές δίνουν δυστυχώς το μήνυμα στο άτομο πως οι σκέψεις του είναι αληθινές, με αποτέλεσμα ενώ αρχικά υποχωρεί η συναισθηματική ένταση, οι εμμονές στην πραγματικότητα δυναμώνουν.

Οι εμμονές γίνονται ιδιαίτερα έντονες τις περιόδους που το άτομο βιώνει έντονο άγχος και δεν είναι λίγες οι φορές που συνδέονται με την υπερεγωτική ακαμψία, δηλαδή την αδιαλλαξία του ατόμου σε θέματα ηθικής και κανόνων. Αν οι σκέψεις αυτές απενοχοποιηθούν από το άτομο και γίνει ξεκάθαρο πως οι ιδέες του συμβαίνουν αυτόματα, χωρίς συνειδητή επιλογή που να υποδηλώνει παρόρμηση, τότε εκείνες χάνουν τη “δύναμή” τους. Τα συναισθήματα που βιώνει το άτομο γίνονται πιο ήπιας έντασης όπως και οι συμπεριφορές αγχόλυσης. 

Άλλες φορές, λειτουργεί και η αντίθετη οδός. Δηλαδή, η αποθάρρυνση των συμπεριφορών καταναγκασμού οδηγούν το άτομο στη συνειδητοποίηση πως δεν συντρέχει κανένας ουσιαστικός κίνδυνος η σκέψη του να γίνει πραγματικότητα.

Είναι χρήσιμο όταν διαπιστώνεται προσωπική δυσφορία ή και έκπτωση στη λειτουργικότητα να πραγματοποιείται επίσκεψη σε ειδικό προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα συμπτώματα και να αποκατασταθεί η ψυχική ισορροπία του ατόμου.

Άννα Αλβανού - Ψυχολόγος

http://www.e-psychology.gr/obsessive-compulsing-disorder/1743-oi-paranomes-skepseis-pou-ginontai-emmones.html