Τι είναι η αρτηριακή υπέρταση
Με τη πάροδο της ηλικίας, τα
αγγεία του σώματός μας και περισσότερο οι αρτηρίες, αρχίζουν να χάνουν την
ελαστικότητά τους, γίνονται πιο στενές και πιο σκληρές (αρτηριοσκλήρωση), με
αποτέλεσμα εκτός των άλλων και την αύξηση της πιέσεως του αίματος. Με τη σειρά
της η αυξημένη πίεση, επιδεινώνει περισσότερο τις βλάβες των αγγείων,
προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές σε διάφορα όργανα και κυρίως στον εγκέφαλο, τα μάτια,
τη καρδιά και τα νεφρά.
Αρτηριακή υπέρταση θεωρούμε την
αύξηση της συστολικής (μεγάλης) πίεσης πάνω από 14 (140mmHg) και/ή της
διαστολικής (μικρής) πάνω από 9 (90mmHg). Ιδανική πίεση θεωρείται για όλες τις
ηλικίες, όταν η συστολική είναι κάτω από 12 (120mmHg) και η διαστολική κάτω από
8 (80mmHg). Συστολική πίεση μεταξύ 12 και 14 και διαστολική μεταξύ 8 και 9
χαρακτηρίζεται σαν προυπερτασικό στάδιο.
Τι είναι η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια
(ΥΑ)
Οι αλλοιώσεις που προκαλούνται
από την αρτηριακή υπέρταση στα αγγεία του σώματός μας, περιλαμβάνουν και τα
αγγεία των ματιών μας και κυρίως τα αγγεία του ζωτικού για την όρασή μας,
αμφιβληστροειδή χιτώνα.
Στα αρχικά στάδια (στάδιο 1) η εικόνα των αγγείων του βυθού δεν
διαφέρει από εκείνη της αρτηριοσκλήρωσης. Τα αγγεία και κυρίως οι μικρές
αρτηρίες, είναι στενές και λεπτές, με αυξημένες αντανακλάσεις και μερική
απώλεια της διαφάνειας τους.
Καθώς η νόσος εξελίσσεται (στάδιο
2), οι αρτηρίες γίνονται πιο ελικοειδείς, με ανώμαλο εύρος, περισσότερο
αδιαφανείς, ενώ στο σημείο που μια αρτηρία διασταυρώνεται με μία φλέβα, η
σκληρή αρτηρία παρεκτοπίζει τη φλέβα (σημείο Salus). Σε πιο προχωρημένο στάδιο
(στάδιο 3), οι αρτηρίες αρχίζουν να μοιάζουν με σύρματα από χαλκό και στη
διασταύρωση της αρτηρίας με τη φλέβα, η φλέβα σχεδόν χάνεται κάτω από την
αρτηρία (σημείο Gunn). Τα αγγεία του αμφιβληστροειδή αρχίζουν να χάνουν τη
στεγανότητά τους και εμφανίζουν διαρροές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία στον
αμφιβληστροειδή μικροαιμορραγιών και κιτρινόλευκων σκληρών εξιδρωμάτων.
Στο τελικό στάδιο (στάδιο 4)
εκτός από τα χαρακτηριστικά των προηγουμένων σταδίων, πολλές μικρές αρτηρίες
εκφυλίζονται και παίρνουν τη μορφή ασημένιων συρμάτων, έχουμε οίδημα στην
οπτική θηλή (κεφαλή του οπτικού νεύρου) και μερικές φορές οίδημα και στην ωχρά
κηλίδα, με σκληρά εξιδρώματα γύρω από αυτή, σε διάταξη αστέρα (ωχρικός
αστέρας).
Το στάδιο 4 της υπερτασικής
αμφιβληστροειδοπάθειας εμφανίζεται σε κακοήθη υπέρταση, που συνήθως είναι
νεφρικής αιτιολογίας.
Πως γίνεται η διάγνωση της ΥΑ
Η διάγνωση της υπερτασικής
αμφιβληστροειδοπάθειας γίνεται από τον οφθαλμίατρο με μια πολύ εύκολη και
ανώδυνη εξέταση, τη βυθοσκόπηση, στα πλαίσια μιας συνηθισμένης οφθαλμολογικής
εξέτασης.
Με τη βυθοσκόπηση εξετάζουμε το
εσωτερικό του ματιού και κυρίως τον αμφιβληστροειδή χιτώνα, με ένα ειδικό φακό.
Για την εξέταση αυτή ίσως χρειαστεί να κάνουμε προηγουμένως διαστολή (μυδρίαση)
στις κόρες των ματιών, με σταγόνες ειδικού κολλυρίου.
Είναι η μοναδική εξέταση, όπου ο
γιατρός έχει άμεση οπτική επαφή με τα αγγεία του ανθρωπίνου σώματος, τα οποία
όχι μόνο μπορεί να δει αλλά και να φωτογραφήσει. Και επειδή τα αγγεία του
αμφιβληστροειδή χιτώνα αποτελούν προέκταση των αγγείων του εγκεφάλου, κάθε
μεταβολή και αλλοίωση σε αυτά συμβαδίζει με αντίστοιχες μεταβολές και
αλλοιώσεις των εγκεφαλικών αγγείων αλλά και άλλων οργάνων του ανθρώπινου σώματος
όπως η καρδιά και τα νεφρά.
Αποτελεί επομένως η βυθοσκόπηση
μια πολύτιμη διαγνωστική μέθοδο, που μας δίνει πληροφορίες όχι μόνο για την
κατάσταση των ματιών μας, αλλά και για τη γενικότερη κατάσταση της υγείας μας.
Ειδικότερα, στην αρτηριακή
υπέρταση η βοήθεια της βυθοσκόπησης στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τη
σοβαρότητα της νόσου και τον έλεγχο της πορείας της, είναι πολύτιμη. Υπάρχουν
όμως και πολλοί άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση, επειδή δεν έχουν
συμπτώματα Σε αυτή τη περίπτωση η διάγνωση της υπερτασικής
αμφιβληστροειδοπάθειας σε μια απλή οφθαλμολογική εξέταση, αποτελεί πολλές φορές
το πρώτο βήμα στη διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης, γεγονός ιδιαίτερα
σημαντικό για την έγκαιρη θεραπευτική αντιμετώπιση, πριν αρχίσουν οι εκδηλώσεις
από βλάβες σε διάφορα όργανα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ΥΑ
Συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα,
εκτός αν είναι πολύ προχωρημένο το στάδιο (στάδιο 4), οπότε μπορεί να έχουμε
μείωση της όρασης, λόγω του οιδήματος στην ωχρά κηλίδα. Σπανιότερα μπορεί να
προκληθούν επιπλοκές, οι οποίες είναι επικίνδυνες όχι μόνο για μείωση της
όρασης αλλά και για ολική απώλεια αυτής.
Ποιες είναι οι κυριότερες
επιπλοκές της ΥΑ
Είναι η απόφραξη της κεντρικής
φλέβας ή της κεντρικής αρτηρίας του αμφιβληστροειδή ή κλάδων αυτών, η δημιουργία
μακροανευρισμάτων στις αρτηρίες του αμφιβληστροειδή, η ισχαιμική οπτική
νευρίτις καιπαραλύσεις των οφθαλμοκινητικών μυών (διπλωπία).
Όταν συνυπάρχει σακχαρώδης
διαβήτης, έχουμε επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
Πως προλαμβάνεται η ΥΑ
Η πρόληψη αφορά στη αντιμετώπιση
της αρτηριακής υπέρτασης, με χρήση αντιυπερτασικών φαρμακών και τήρηση αυστηρών
υγιεινοδιαιτητικών κανόνων (απώλεια βάρους, φυσική άσκηση, μείωση της πρόσληψης
αλατιού με τη τροφή, αποφυγή καπνίσματος κ.ά.).
Πως θεραπεύεται η ΥΑ
Οι βλάβες της υπερτασικής
αμφιβληστροειδοπάθειας δεν είναι αναστρέψιμες. Μπορούμε όμως, με την
αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης, να προλάβουμε την επιδείνωση της
κατάστασης. Όσον αφορά τις διάφορες επιπλοκές στους οφθαλμούς, αυτές
αντιμετωπίζονται με διαφόρους τρόπους (π.χ.laser).
Πόσο συχνά θα πρέπει ο υπερτασικός
να εξετάζει τα μάτια του
Ανάλογα με τη βαρύτητα της
υπέρτασης, κάθε 6 με 12 μήνες και πάντα σε συνεργασία του οφθαλμιάτρου με το
θεράποντα γιατρό.
Iator
Γεώργιος Νέος
Σχόλια