Σκωληκοειδής απόφυση: Επιβεβαιώθηκε τελικά ο ρόλος της

Φως στον “σκοτεινό” ρόλο της σκωληκοειδούς απόφυσης έριξαν Αμερικανοί επιστήμονες, οι οποίοι ισχυρίζονται όχι μόνο δεν είναι ασήμαντος αλλά αντιθέτως είναι εξαιρετικής σημασίας. Κατέδειξαν ότι ο μικρός, λεπτός σωλήνας που συνδέεται με το παχύ έντερο χρησιμεύσει ως δεξαμενή ευεργετικών βακτηρίων του εντέρου.

«Η ύπαρξη της σκωληκοειδούς απόφυσης αποτελούσε μυστήριο μέχρι τώρα. Θεωρούνταν ένα άσκοπο, επιφανειακό όργανο, με μέσο μήκος 5-10 εκατοστά και περίπου 6-8 χιλιοστά διάμετρο, επιρρεπή στην ανάπτυξη επώδυνης φλεγμονής, γνωστή ως σκωληκοειδίτιδα, η οποία προκαλείται από την απόφραξη του αυλού της είτε από κόπρανα/στερεά τροφικά κατάλοιπα) είτε από ιογενείς λοιμώξεις, εντεροκολίτιδα κ.λπ. Η σκωληκοειδίτιδα εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά και νέους ενήλικες, δηλαδή στις ηλικίες 10-30 ετών, ενώ είναι η συχνότερη έκτακτη επέμβαση σε εγκύους», μας εξηγεί ο γενικός χειρουργός  Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής.

Η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανατομίας Heather Smith του Κολλεγίου Οστεοπαθητικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Midwestern της Αριζόνα, μελέτησε τo έντερο και τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά 533 διαφορετικών θηλαστικών ως μέρος της έρευνάς της για την εξέλιξη της σκωληκοειδούς απόφυσης και δημοσίευσε τα ευρήματά της στο περιοδικό Comptes Rendus Palevol.

Τα ευρήματα της επιστημονικής ομάδας ήταν τόσο ισχυρά που κατάφεραν να απορρίψουν αρκετές προηγούμενες υποθέσεις για το ρόλο της σκωληκοειδούς απόφυσης, σύμφωνα με τις οποίες η ύπαρξή της ενδεχομένως να συνδέεται με διαιτητικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες, και να υποστηρίξουν άλλες με παρόμοια της συγκεκριμένης μελέτης ευρήματα.

Δεδομένου ότι το εν λόγω όργανο υπάρχει σε ορισμένα ζώα (συμπεριλαμβανομένων των πρωτευόντων θηλαστικών, των φασκολόμυων και των κουνελιών), ενώ σε άλλα (όπως τα σκυλιά και οι γάτες) δεν υπάρχει, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι είχε εξελιχθεί 30 φορές σε διαφορετικά είδη ζώων, όπως επίσης ότι σχεδόν ποτέ δεν εξαφανίστηκε από την εξελικτική γενεαλογία αφότου είχε εμφανιστεί, γεγονός που προδίδει την αναγκαιότητά της.

Οι ερευνητές έκαναν επίσης γνωστό ότι τα ζώα με σκωληκοειδή απόφυση έχουν υψηλότερη συγκέντρωση λεμφικού ιστού στο τυφλό έντερο, ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα, διότι μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη ορισμένων τύπων ευεργετικών βακτηρίων, τα οποία μπορούν να αποθηκευτούν στην σκωληκοειδή απόφυση, ώστε να υπάρχει επάρκεια όταν το ζώο υποφέρει από διάρροια.

Μερικές μελέτες έχουν δείξει, ωστόσο, ότι οι άνθρωποι χωρίς σκωληκοειδή απόφυση μπορεί να έχουν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά λοίμωξης από εκείνους που διατηρούν το όργανο. Η ερευνήτρια ισχυρίζεται ότι όταν προκύψει η ανάγκη αφαίρεσής της δεν υπάρχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.

«Η αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης είναι υποχρεωτική σε περιπτώσεις οξείας σκωληκοειδίτιδας, γιατί η απόφραξη του αυλού της μπορεί να προκαλέσει οίδημα ή ακόμη και ρήξη του τοιχώματος της απόφυσης, με αποτέλεσμα την έξοδο του περιεχομένου της (κόπρανα) στην κοιλιά, με επακόλουθο την περιτονίτιδα», επισημαίνει ο Δρ. Ξιάρχος.

Τα συμπτώματα της οξείας σκωληκοειδίτιδας περιλαμβάνουν σταδιακά επιδεινούμενο πόνο, αρχικά στην περιοχή του στομάχου και κατόπιν χαμηλότερα και δεξιά στην κοιλιακή χώρα, ο οποίος συνοδεύεται από έμετο ή διάρροια και πυρετό. 

Η διάγνωση της πάθησης ενέχει ορισμένες δυσκολίες, καθώς τα συμπτώματα είναι κοινά με άλλες παθήσεις στην περιοχή. «Σε περίπτωση δε που μια φλεγμαίνουσα σκωληκοειδής απόφυση αφεθεί αθεράπευτη υπάρχει (πλέον της περιτονίτιδας) ο κίνδυνος δημιουργίας συμφύσεων, ενδοκοιλιακού αποστήματος ή δημιουργία μίας φλεγμονώδους μάζας από εντερικές έλικες. Η μοναδική λοιπόν επιλογή για την αντιμετώπιση της οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι η χειρουργική επέμβαση, η οποία εκτελείται πια λαπαροσκοπικά, σε ελάχιστο χρόνο και αναίμακτα. Η δε νοσηλεία δεν ξεπερνά τις 24ώρες», σημειώνει. «Η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες γίνεται σε συνεννόηση με τον χειρουργό. Σε γενικές γραμμές τα παιδιά μπορούν να επιστρέψουν στο σχολείο μετά από 1-2 εβδομάδες, και στις αθλητικές δραστηριότητες 2-4 εβδομάδες μετά την επέμβαση».

Σύμφωνα με την Δρ. Smith, οι ασθενείς χωρίς το όργανο ίσως να χρειάζονται ελαφρώς μακρύτερο διάστημα για να αναρρώσουν, ειδικά εκείνοι που τα ευεργετικά βακτήρια του εντέρου «έχουν ξεπλυθεί από το σώμα». Κι αυτό γιατί, όπως φάνηκε περαιτέρω από την έρευνα, η υπερβολική υγιεινή έχει και αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. 

Επειδή η σκωληκοειδής απόφυση είναι γεμάτη με ανοσοποιητικό ιστό, μία από τις κύριες αιτίες της σκωληκοειδίτιδας σχετίζεται με την ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ανοσία, ανέφερε. «Η έκθεση σε παθογόνους και μολυσματικούς παράγοντες, όπως τα βακτήρια και οι ιοί, είναι σημαντική για τις φυσιολογικές διεργασίες ανάπτυξης του ανοσοποιητικού συστήματος», εξήγησε. Όταν η έκθεση αυτή είναι ανεπαρκής, η ανάπτυξη της ανοσίας μπορεί να κατασταλεί και το ανοσοποιητικό σύστημα, ενδεχομένως, να γίνει υπερευαίσθητο – το οποίο θα μπορούσε να εξηγήσει ασθένειες όπως το άσθμα και οι αλλεργίες.