Τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης είναι εξαιρετικά συχνά
μετά τη διάγνωση κάποιου σοβαρού προβλήματος υγείας, τι γίνεται όμως αν
προηγούνται αυτού ή μάλιστα αποπροσανατολίζουν τον γιατρό ή τον ίδιο τον ασθενή
από μια υπάρχουσα σωματική ασθένεια;
Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο αν βάλουμε στην
εξίσωση τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, δηλαδή πόνους, δυσκολίες στην πέψη,
σεξουαλικές δυσλειτουργίες και άλλες σωματικές εκδηλώσεις που πηγάζουν από μια
ψυχική πάθηση.
Το περιοδικό Psychiatric Times, το οποίο απευθύνεται κυρίως
σε ψυχιάτρους, δημοσίευσε πρόσφατα μια λίστα στην οποία συγκαταλέγονται 47
παθήσεις, από τις αρρυθμίες μέχρι τον καρκίνο του παγκρέατος, που πολλές φορές
εκδηλώνονται αρχικά ως άγχος. Συμπληρωματικά, το περιοδικό δημοσίευσε μία ακόμη
λίστα στην οποία αναφέρονται 30 κατηγορίες φαρμάκων που μπορεί να έχουν ως
παρενέργεια το άγχος. Μεταξύ αυτών βρίσκονται οι εκλεκτικοί αναστολείς
επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs), ένα πολύ κοινό είδος αντικαταθλιπτικών.
Οι δύο λίστες υπογραμμίζουν την ανάγκη οι επαγγελματίες
ψυχικής υγείας να είναι πιο υποψιασμένοι για την πιθανότητα ένας ασθενής τους
που αναζητά θεραπεία για το άγχος ή την κατάθλιψη που εκδηλώνει να πάσχει στην
πραγματικότητα από κάποια σωματική ασθένεια –κάτι που συνεπάγεται ότι πρέπει
πρώτα να αντιμετωπιστεί αυτή ώστε να υποχωρήσουν τα ψυχικά συμπτώματα.
Ταυτόχρονα, οι γιατροί όλων των ειδικοτήτων θα πρέπει να αναζητούν ψυχολογικές
αιτίες για σωματικά συμπτώματα που εκδηλώνουν οι ασθενείς τους, αν αυτά δεν
μπορούν να εξηγηθούν από βιολογικές δυσλειτουργίες.
Άγχος & σωματική υγεία
Το άγχος μπορεί να θεωρηθεί «σύμπτωμα» σε ποικίλες
ασθένειες, όπως καρδιοπάθειες (αρρυθμία, στηθάγχη), ενδοκρινικές διαταραχές
(διαβήτης, διαταραχές θυρεοειδούς), γαστρεντερικές παθήσεις (γαστροοισοφαγική
παλινδρόμηση, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), φλεγμονώδεις παθήσεις
(ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκος), μεταβολικές παθήσεις (υπογλυκαιμία,
υπονατριαιμία), νευρολογικές παθήσεις (ημικρανίες, ίλιγγος) και αναπνευστικές
παθήσεις (άσθμα, πνευμονικό οίδημα), σύμφωνα με τη λίστα του Psychiatric Times.
Όσον αφορά τα ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους, όταν είναι
χρόνιο μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, ναυτία, διάρροια και/ή συχνουρία. Τα άτομα
που πάσχουν από διαταραχές άγχους εκδηλώνουν επίσης μυϊκούς πόνους, κόπωση,
πονοκεφάλους και δύσπνοια, τα οποία συχνά αποτελούν αφορμή για σε σειρά
εξετάσεων σε μια μάταιη προσπάθεια να βρεθούν οι σωματικές δυσλειτουργίες που
τα προκαλούν.
Από την άλλη, στους χρονίως πάσχοντες το άγχος –όταν δεν
αντιμετωπίζεται– μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα και να κάνει τη θεραπεία
πιο δύσκολη. Για παράδειγμα, στους ασθενείς με χρόνια αποφρακτική
πνευμονοπάθεια, το άγχος οδηγεί σε συχνότερες νοσηλείες και σοβαρότερες
αναπνευστικές δυσκολίες.
Η Mayo Clinic επισημαίνει ορισμένες παραμέτρους που πιθανώς
υποδεικνύουν ότι το άγχος οφείλεται σε σωματική και όχι σε ψυχική ασθένεια:
- Κανένας από τους συγγενείς δεν πάσχει από διαταραχή
άγχους,
- Δεν υπάρχει διάγνωση για διαταραχή άγχους στην παιδική
ηλικία,
- Τα συμπτώματα άγχους εμφανίστηκαν ξαφνικά και φαινομενικά
αναίτια,
- Το άγχος δεν διαταράσσει την
προσωπική/κοινωνική/οικογενειακή/εργασιακή ζωή.
Κατάθλιψη & σωματική υγεία
Εκτός από το άγχος, και η κατάθλιψη μπορεί να αποτελεί
«σύμπτωμα» κάποιας υποκείμενης σωματικής δυσλειτουργίας που δεν έχει εντοπιστεί
ακόμη. Αυτό συμβαίνει συχνά στην περίπτωση παθήσεων του θυρεοειδούς, στο
έμφραγμα, στους καρκίνους των πνευμόνων και του παγκρέατος, καθώς και στη νόσο
Cushing που προσβάλλει τα επινεφρίδια.
Πρόσφατη μελέτη στην επιθεώρηση Psychotherapy and
Psychodynamics υπέδειξε επίσης ότι νευρολογικές ασθένειες όπως η πολλαπλή
σκλήρυνση και το Πάρκινσον μπορεί αρχικά να εκδηλωθούν ως ψυχική νόσος, για
παράδειγμα κλινική κατάθλιψη, και μάλιστα αρκετά χρόνια πριν κάνουν την εμφάνισή
τους τα νευρολογικά συμπτώματα. Κάτι τέτοιο αναμφίβολα δυσκολεύει ή καθυστερεί
σημαντικά τη σωστή διάγνωση. «Οι γιατροί μπορεί να μην επιδιώξουν να κάνουν
περισσότερες εξετάσεις αν ένα περιστατικό φαίνεται να εμπίπτει στο πεδίο της
ψυχιατρικής» αναφέρουν οι ερευνητές, «όμως θα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη
ότι οι διαταραχές της διάθεσης, το άγχος και η ευερεθιστότητα μπορεί να
προηγούνται της σωματικής ασθένειας».
Με βάση όλα τα παραπάνω, συνάγεται το λογικό συμπέρασμα ότι
πρέπει να γίνεται αναλυτική αξιολόγηση βιολογικών παραμέτρων και δεικτών σε
περιπτώσεις που εκδηλώνονται ψυχικά συμπτώματα –κυρίως αν ο ασθενής δεν
ανταποκρίνεται στις πρότυπες θεραπείες.
Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «ψυχή»
δεν είναι αποκομμένο από το σώμα ως βιολογική οντότητα και επομένως ό,τι
συμβαίνει από τον λαιμό και κάτω μπορεί να επηρεάσει (και συχνά επηρεάζει) ό,τι
συμβαίνει από τον λαιμό και πάνω –και το αντίστροφο.
Πηγή: New York Times
Σχόλια