Πολλά ζευγάρια, στην προσπάθειά τους να τεκνοποιήσουν είναι οπαδοί της άποψης "ας κάνουμε παιδί". Όμως, η πρόοδος της Ιατρικής έχει να προσφέρει πολλά χρήσιμα "εργαλεία" πριν την εγκυμοσύνη, ώστε να βελτιώσετε τις πιθανότητες επιτυχούς σύλληψης και εν τέλει απόκτησης ενός υγιούς παιδιού.
Το πρώτο και βασικό βήμα είναι να επισκεφθείτε τον γυναικολόγο σας και να συζητήσετε την επιθυμία σας να αποκτήσετε παιδάκι. Αφού λάβει το ιατρικό ιστορικό και των δύο σας και σας εξετάσει, θα σας υποδείξει μια σειρά βασικών ιατρικών εξετάσεων που πρέπει να κάνετε πριν την κύηση.
Μεταξύ των βασικών εξετάσεων που συστήνονται στα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί είναι:
Γενική αίματος
Γενική ούρων
Σάκχαρο - ουρία
Ομάδα αίματος και Rhesus
Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης [έλεγχος για μεσογειακή αναιμία - αν η γυναίκα είναι φορέας του γονιδίου (έχει "στίγμα" μεσογειακής αναιμίας) θα πρέπει να ελεγχθεί και ο άντρας, και εάν είναι επίσης φορέας χρειάζεται έλεγχος του εμβρύου κατά την κύηση, καθώς η πιθανότητα να έχει τη νόσο της μεσογειακής αναιμίας είναι 25%).
Αυστραλιανό αντιγόνο (έλεγχος για ηπατίτιδα Β)
HCV (ηπατίτιδα C)
HIV (AIDS)
TSH (εξέταση για θυρεοειδοπάθεια)
Αντισώματα ερυθράς, τοξοπλάσματος, ανεμευλογιάς και CMV (κυτταρομεγαλοϊού) τύπου G και Μ (τα τύπου G αντισώματα δείχνουν παλαιά μόλυνση, δηλαδή ανοσία, ενώ τα τύπου Μ δείχνουν πρόσφατη μόλυνση).
Καλλιέργεια κολπικού υγρού για αερόβια και αναερόβια μικρόβια, μύκητες, μυκόπλασμα/ ουρεόπλασμα και χλαμύδια.
Τεστ Παπανικολάου (έλεγχος για παθήσεις και φλεγμονές του τραχήλου της μήτρας)
Μαστογραφία (αν η γυναίκα είναι πάνω από 35 ετών).
Εάν έχετε ένα πρόβλημα στη σύλληψη ή οι αρχικές εξετάσεις δείχνουν ότι υπάρχει ένα, το επόμενο βήμα είναι να σας δει ένας Γυναικολόγος Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή - Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF), που θα προσπαθήσει να βρει την αιτία της υπογονιμότητας.
Υπάρχουν μερικές συγκεκριμένες εξετάσεις που πρέπει να γίνουν. Οι βασικές δοκιμές περιλαμβάνουν για τις γυναίκες:
Διακολπικό Υπερηχογράφημα (καλύτερα Τρισδιάστατο) για να ελεγχθούν οι ωοθήκες και η μήτρα
Εξετάσεις αίματος για τα επίπεδα ορμονών που συμμετέχουν στην παραγωγή ωαρίων, όπως η FSH, η LH, η Προλακτίνη και η οιστραδιόλη.
Σαλπιγγογραφία - Υστεροσαλπιγγογραφία.
Η σαλπιγγογραφία είναι μια εξέταση που έχει σκοπό να διαγνώσει ανωμαλίες της μήτρας και των σαλπίγγων. Γίνεται σε ακτινολογικό μηχάνημα με χρήση σκιαγραφικού υγρού, το οποίο εγχύεται διακολπικά μέσω του τραχήλου. Απεικονίζεται έτσι με ακρίβεια το εσωτερικό ανάγλυφο της μήτρας και των σαλπίγγων.
Τη σαλπιγγογραφία την χρησιμοποιούμε διαρκώς στη διερεύνηση της υπογονιμότητας και είναι από τα πρώτα διαγνωστικά όπλα του γυναικολόγου αναπαραγωγής. Μαζί με το υπερηχογράφημα και το σπερμοδιάγραμμα αποτελούν τις βασικότερες εξετάσεις.
Η σαλπιγγογραφία γίνεται στο πρώτο μισό του κύκλου, πριν την ωορρηξία, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε πιθανότητα να βλάψουμε ενδεχόμενη εγκυμοσύνη. Μερικές φορές -ιδιαίτερα στην περίπτωση όπου οι σάλπιγγες είναι κλειστές- η πίεση από το σκιαγραφικό υλικό είναι αυξημένη, προκαλείται πόνος που μοιάζει με αυτόν της περιόδου. Για αυτό το λόγο οι ασθενείς πρέπει πριν τη σαλπιγγογραφία να λαμβάνουν παυσίπονο και σπασμολυτικό, που βοηθούν και στη χαλάρωση του τοιχώματος των σαλπίγγων.
Με τη σαλπιγγογραφία μπορούν να διαγνωστούν εκτός από τις κλειστές σάλπιγγες και άλλα προβλήματά τους, όπως υδροσάλπιγγα, πυοσάλπιγγα και αλλαγές στην υφή τους. Στην τελευταία περίπτωση, όπου συνήθως βρίσκουμε τις λεγόμενες κομβολογιοειδείς σάλπιγγες, αιτία είναι συνήθως παλαιότερες λοιμώξεις - χλαμύδια, γονόκοκκος.
Λαπαροσκόπηση. Ο γιατρός κάνει μια μικρή τομή στον ομφαλό και με μια λεπτή κάμερα διαμέτρου 10mm επιθεωρεί την κοιλιά, τη μήτρα και τις σάλπιγγες. Μια χρωστική ουσία μπορεί να εγχυθεί μέσω του τραχήλου και έτσι ελέγχουμε τη βατότητά τους. Με τη λαπαροσκόπηση μπορούμε επίσης να ελέγξουμε για ενδομητρίωση ή την ύπαρξη συμφύσεων. Λαπαροσκόπηση συνιστάται συνήθως εάν είχατε πυελική φλεγμονή, αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής, ενδομητρίωση, χρόνιο πόνο στη λεκάνη ή στη σεξουαλική επαφή ή μια έκτοπη εγκυμοσύνη.
Υστεροσκόπηση. Μια ακόμα πιο λεπτή κάμερα (6mm), το αποκαλούμενο υστεροσκόπιο, περνά μέσω του κόλπου και του τραχήλου για να ελέγξει τη μήτρα. Μπορούμε να ελέγξουμε για ινομυώματα, πολύποδες, διαφράγματα στο ενδομήτριο ή οποιεσδήποτε άλλες ανωμαλίες.
Για τους άνδρες
Σπερμοδιάγραμμα για να μετρήσουμε:
την ποσότητα
την πυκνότητα
την ποιότητα/μορφολογία
την κινητικότητα του σπέρματος.
Ο τρόπος λήψης σπέρματος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, ώστε να μπορέσει να αξιολογηθεί και επεξεργαστεί σωστά από το ανδρολογικό εργαστήριο.
Για να διατηρήσει το σπέρμα τα χαρακτηριστικά του και τις πλήρεις γονιμοποιητικές του δυνατότητες χωρίς επιμολύνσεις ή απώλειες πρέπει όσο το δυνατό να ακολουθούνται οι εξής οδηγίες:
Πρέπει να μην υπάρχει αποχή μικρότερη από 2 ή και μεγαλύτερη από 4 μέρες. Το διάστημα αυτό υπολογίζεται από τις μέρες που μεσολαβούν χωρίς να μετράμε τη μέρα της επαφής και τη μέρα της εξέτασης.
Η λήψη του σπέρματος μπορεί να γίνει κατόπιν ραντεβού στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους των ανδρολογικών εργαστηρίων της μονάδας εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Εάν θέλετε μπορείτε να κάνετε την λήψη του σπέρματος στο σπίτι σας, με την προϋπόθεση ότι η μεταφορά δεν διαρκεί περισσότερο από μία ώρα, εκτός και αν υπάρχουν διαφορετικές οδηγίες από το γιατρό σας. Κατά τη μεταφορά προσπαθήστε να κρατήσετε το δείγμα σε θερμοκρασία μεταξύ 18 και 30° C μακριά από τον ήλιο.
Κάνετε ένα καλό πλύσιμο με σαπούνι όλου του σώματος και ιδιαίτερα των γεννητικών οργάνων, ξεπλύνετε πολύ καλά με νερό. Φοράτε καθαρό εσώρουχο. Πλύνετε καλά τα χέρια σας πριν τη λήψη.
Η συλλογή πρέπει να γίνει σε αποστειρωμένο ουροδοχείο που μπορείτε να προμηθευτείτε από ένα φαρμακείο ή από το ανδρολογικό εργαστήριο. Συνιστούμε την παρουσία της συζύγου ή συντρόφου και τη συμμετοχή της σε αυτή τη διαδικασία ώστε να υπάρξει καλή στύση και καλή σύσπαση των αδένων, διότι είναι σημαντικό να είναι ολοκληρωμένη η εκσπερμάτιση.
Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι η συλλογή καλύτερα να γίνει μηχανικά με αυνανισμό. Ο στοματικός έρωτας ή η διακεκομμένη συνουσία καλό θα είναι να αποφεύγονται. Σε περιπτώσεις που υπάρχει πρόβλημα στη συλλογή σπέρματος τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ειδικό μη τοξικό προφυλακτικό που μπορείτε να προμηθευτείτε από το ανδρολογικό εργαστήριο.
Προσπαθήστε να συγκεντρωθεί όλο το υλικό στο αποστειρωμένο δοχείο, ώστε να μην υπάρχουν απώλειες σπέρματος. Αν αυτό δεν ήταν δυνατό, ενημερώστε το εργαστήριο για να σημειώσουν τυχόν απώλειες ή για το ενδεχόμενο επανάληψης της συλλογής μία άλλη μέρα.
Εάν δεν υπάρχει καθόλου σπέρμα ή το σπέρμα είναι πολύ πτωχό, η δοκιμή αυτή πρέπει να επαναληφθεί. Περίπου ένα στα δέκα άτομα έχει ένα ανώμαλο αποτέλεσμα σπέρματος.
Μετά τις εξετάσεις τι ακολουθεί;
Τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων δίνουν μια σαφέστερη ιδέα για αυτό που προκαλεί τη στειρότητα. Ακολούθως, ο ειδικός θα εξηγήσει τα αποτελέσματα, τι σημαίνουν και θα συζητηθούν οποιεσδήποτε πιθανές επιλογές θεραπείας. Δυστυχώς σε ένα ποσοστό 10% περίπου των περιπτώσεων υπογονιμότητας δεν ανευρίσκεται σαφής λόγος.
Η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας είναι μια ιδιαίτερα εξατομικευμένη υπόθεση και οποιεσδήποτε αποφάσεις θα εξαρτηθούν από τις ιδιαίτερες περιστάσεις. Παραδείγματος χάριν, ένα ζευγάρι 20 χρονών όπου η γυναίκα εμφανίζεται να μην έχει κανένα πρόβλημα, αλλά ο άνδρας έχει ένα φτωχό σπέρμα, μπορεί να αποφασίσει να συνεχίσει με σπερματέγχυση, επειδή ο χρόνος είναι στην πλευρά τους. Αντίθετα, μια γυναίκα κοντά στα 40 στην ίδια κατάσταση πρέπει να προχωρήσει με εξωσωματική γονιμοποίηση λόγω της φυσικής πτώσης στη γονιμότητα. Μια καλή σχέση με τον γιατρό είναι ζωτικής σημασίας για φθάσετε στην καλύτερη απόφαση. Είναι σημαντικό να γίνουν οι απαραίτητες ερωτήσεις και διευκρινήσεις εωσότου έχετε αρκετές πληροφορίες για να λάβετε μια απόφαση.
Τι να κάνετε για να διατηρήσετε τη γονιμότητά σας
Σταματήστε το κάπνισμα τώρα! Οι γυναίκες που καπνίζουν, εκτός των άλλων προβλημάτων έχουν σημάδια πρόωρης ωοθηκικής γήρανσης, κακής ανταπόκρισης στις ορμόνες διέγερσης και κακής ποιότητας ωαρίων.
Γυμναστείτε ελαφρά. Η έντονη άσκηση δεν ευνοεί την καλή ωοθηκική ανταπόκριση.
Διατηρείστε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα. Οι υπέρβαρες γυναίκες αντιδρούν χειρότερα στην ορμονική διέγερση των ωοθηκών τους, έχουν χειρότερα ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική και υψηλότερα ποσοστά αποβολών.
Μιλήστε με τον Γυναικολόγο σας για οποιοδήποτε πρόβλημα έχετε. Πολλές γυναίκες με έντονα συμπτώματα κατά την περίοδο πάσχουν από ενδομητρίωση, η οποία χειροτερεύει την ποιότητα των ωαρίων.
Μειώστε το άγχος. Σε καταστάσεις έντονου στρες μπορεί ακόμη και να ανασταλεί η λειτουργία των ωοθηκών.
Χηνιάδης Χ. Χάρης
Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος
Σχόλια