Στοματικά έλκη ή αφθώδη έλκη ονομάζονται οι εκδορές που
εμφανίζονται στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας. Είναι αποτέλεσμα
ερεθισμού από κάποιο παράγοντα, όπως η τριβή από τα σιδεράκια ή μια τεχνητή
οδοντοστοιχία ή ένα καυτερό/όξινο γεύμα.
Δύο ακόμη παράγοντες που συνδέονται με τα στοματικά έλκη
είναι το στρες και οι διατροφικές ελλείψεις. Από τη μία, οι ορμόνες που
απελευθερώνονται όταν βρισκόμαστε κάτω από πίεση πυροδοτούν τη φλεγμονή, ενώ
από την άλλη μια έλλειψη σε σίδηρο ή βιταμίνη Β12 μπορεί να αποδυναμώσει τα
στρώματα κυττάρων του στόματος, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται πιο εύκολα οι
πληγές (έλκη).
Τέλος, υπάρχει μια πάθηση που ονομάζεται υποτροπιάζουσα
αφθώδης στοματίτιδα, η οποία συνεπάγεται την εμφάνιση ιδιαίτερα επίπονων ελκών
που εμφανίζονται και υποχωρούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η υποτροπιάζουσα
αφθώδης στοματίτιδα πιθανώς οφείλεται σε κληρονομική (γενετική) ευπάθεια ή στα
αυξημένα επίπεδα στρες.
Τα βασικά μέτρα πρόληψης των ελκών περιλαμβάνουν την αποφυγή
ερεθιστικών τροφών (π.χ. πικάντικα και όξινα γεύματα) και την προστασία της
στοματικής κοιλότητας από αιχμηρά αντικείμενα, ωστόσο δεν υπάρχει ακόμη κάποια
φαρμακευτική ή άλλου είδους μέθοδος που να παρέχει απόλυτη προστασία.
Τα στοματικά έλκη συνήθως υποχωρούν σε διάστημα μίας
εβδομάδας. Για να περιοριστεί ο πόνος και να επουλωθούν ταχύτερα τα έλκη, οι
οδοντίατροι παραδοσιακά συνιστούν τη βενζοκαΐνη, η οποία στοχεύει στις νευρικές
απολήξεις του στόματος και προκαλεί ελαφρύ μούδιασμα. Μια άλλη λύση είναι οι
στοματικές πλύσεις με διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου (οξυζενέ) και νερού,
καθώς θα εξουδετερώσει βακτήρια στο στόμα που μπορεί να μολύνουν την πληγή,
σημειωτέον όμως θα προκαλέσει σημαντικό επιπρόσθετο πόνο. Συνταγογραφούμενες
θεραπείες, όπως η φθοριοκινονίδη, επιταχύνουν τη διαδικασία επούλωσης των ελκών
και επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να υποχωρήσει το οίδημα (πρήξιμο).
Στους ασθενείς με διάγνωση για υποτροπιάζουσα αφθώδη στοματίτιδα
οι γιατροί μπορούν να συνταγογραφήσουν πιο ισχυρά φάρμακα, όπως στεροειδή ή
αντιβιοτικά