Η ημικρανία είναι μια κοινή νευρολογική κατάσταση που συμβαίνει τουλάχιστον στο 15-20% του γενικού πληθυσμού ενώ είναι πολύ συχνή μεταξύ των γυναικών, σχεδόν στο 50%.
Η κλασική ημικρανία ξεκινά με οπτικά συμπτώματα (συχνά σαν γραμμές ζιγκ-ζαγκ, χρωματιστά φώτα ή λάμψεις φωτός που εξαπλώνονται προς τη μία πλευρά της όρασής σας για περίπου 10 έως 30 λεπτά). Τα συμπτώματα αυτά ονομάζονται ημικρανική αύρα και ακολουθούνται από μια σοβαρή κεφαλαλγία σαν σφυροκόπημα. Ο πονοκέφαλος μπορεί να σχετίζεται με ναυτία, έμετο και φωτοευαισθησία. Μερικές φορές τα οπτικά συμπτώματα, ακόμη και η νευρολογική συμπτωματολογία (μουδιάσματα συνήθως) μπορεί να συμβούν χωρίς να επακολουθήσει πονοκέφαλος. Πρόκειται για “παραλλαγή της ημικρανίας” που περιορίζεται στο αρχικό μόνο στάδιο της ημικρανικής αύρας.
Η κοινή ημικρανία μπορεί να προκαλέσει ένα πονοκέφαλο αισθητό και στις δύο πλευρές του κεφαλιού. Αυτή η μορφή της ημικρανίας μπορεί να είναι υπεύθυνη για τους πονοκεφάλους που πολλοί άνθρωποι αποδίδουν σε ένταση, στρες, ή πονοκέφαλο από ιγμορίτιδα.
Τι προκαλεί την ημικρανία;
Αν και δεν είναι σαφές πώς ακριβώς λειτουργεί μια ημικρανία, πιστεύεται ότι η βασική αιτία της ημικρανίας είναι μια ανωμαλία στο νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη, μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται από τα κύτταρα του εγκεφάλου σας.
Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου ημικρανίας, αλλαγές στη σεροτονίνη επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο, κάνοντας συχνά τα αγγεία να συστέλλονται (αγγειοσυστολή). Αυτές οι αλλαγές στην ροή του αίματος μειώνουν την παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο και ευθύνονται για την ημικρανική αύρα και τα συμπτώματά της. Αν η παροχή οξυγόνου μειωθεί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο είναι πιθανό. Ευτυχώς, αυτό είναι σπάνιο.
Ορισμένες τροφές μπορεί να προκαλούν μια κρίση ημικρανίας. Σ’αυτές συμπεριλαμβάνονται τα ώριμα τυριά, τα νιτρικά άλατα (που βρίσκονται συχνά σε αλλαντικά και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα), η σοκολάτα, το κόκκινο κρασί, το γλουταμινικό νάτριο (ένα ενισχυτικό γεύσης που βρίσκεται σε μερικά τρόφιμα και συχνά αναφέρεται ως MSG), η καφεΐνη, η τεχνητή γλυκαντική ουσία ασπαρτάμη και το αλκοόλ.
Επίσης, οι ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες συχνά σχετίζονται με την ημικρανία –ειδικά η εγκυμοσύνη, η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, η έμμηνος ρύση και η εμμηνόπαυση.
Οι άνθρωποι συχνά αποδίδουν την ημικρανία τους στο στρες. Ενώ το στρες μάλλον δεν προκαλεί ημικρανίες, μπορεί να επηρεάσει τη συχνότητα των προσβολών. Είναι ενδιαφέρον ωστόσο, ότι οι περισσότερες κρίσεις ημικρανίας φαίνεται να συμβαίνουν σε “ανέμελες στιγμές”, συχνά κατά την έναρξη ενός Σαββατοκύριακου ή στις διακοπές.
Οι άνθρωποι που βιώνουν ημικρανία συχνά έχουν οικογενειακό ιστορικό πονοκεφάλων ή προηγούμενο ιστορικό ναυτίας.
Τα συμπτώματα της ημικρανίας
Το πιο κοινό σύμπτωμα της ημικρανίας είναι ο πονοκέφαλος που διαρκεί για ώρες. Τα συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν:
Πόνος σαν σφυροκόπημα στη μια πλευρά του κεφαλιού (ή σταθερός πόνος και στις δύο πλευρές του κεφαλιού).
Ευαισθησία στο φως και τον ήχο.
Ναυτία, έμετος.
Οπτικά συμπτώματα (συνήθως στα δύο μάτια, αλλά συχνά στη μία πλευρά του οπτικού πεδίου) με μερικά από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) ένα σκότωμα στο οπτικό πεδίο που επεκτείνεται σε μια πλευρά για 10 έως 30 λεπτά, β) απροσδιόριστα συμπτώματα που συχνά περιγράφονται ως ζιγκ-ζαγκ γραμμές, τρεμουλιάσματα ή «κύματα θερμότητας» ή «βεγγαλικά» γ) απώλεια της όρασης στο ένα μόνο μάτι, συμπεριλαμβανομένου ολόκληρου του πεδίου ή μόνο του πάνω ή κάτω τμήματος.
Σπάνια συμπτώματα περιλαμβάνουν την διπλωπία, την αλλαγή στη θέση του βλεφάρου (πεσμένο βλέφαρο), ιδιαίτερα στα παιδιά, ή την αλλαγή στο μέγεθος της κόρης του ματιού (μικρότερη ή μεγαλύτερη).
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, τα προβλήματα όρασης που σχετίζονται με την ημικρανία δεν μπορούν να επιλυθούν εντελώς. Αυτό ίσως να οφείλεται σε εγκεφαλικό επεισόδιο που σχετίζεται με την ημικρανία.
Πως αντιμετωπίζεται η ημικρανία;
Αρχικά η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει την αποφυγή των παραγόντων που είναι γνωστό ότι προκαλούν μία κρίση ημικρανίας, όπως είναι οι τροφές, τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα, τα φάρμακα και τα αντισυλληπτικά χάπια.
Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα (όπως η ασπιρίνη, η ιβουπροφένη, κλπ) μπορούν να μειώσουν τη σοβαρότητα μιας οξείας προσβολής. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται φάρμακα που συστέλλουν τα αιμοφόρα αγγεία και περιέχουν καφεΐνη και εργοταμίνες. Επίσης, είναι διαθέσιμα ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα που έχουν άμεση δράση στις χημικές διεργασίες που εμπλέκονται στις ημικρανίες (όπως π.χ. τα Sumatriptan®, Naratriptan® και Zomigon®).
Αν οι κρίσεις ημικρανίας είναι σοβαρές ή αρκετά συχνές, μπορεί να απαιτείται προληπτική φαρμακευτική αγωγή σε σταθερή βάση ώστε να αποτρέπονται τα ημικρανικά επεισόδια. Οι τέσσερις πιο συχνές ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούμενες είναι τα τρικυκλικά αντικαταπληπτικά, οι βήτα-αναστολείς, οι αναστολείς ασβεστίου και ορισμένα αντιεπιληπτικά φάρμακα.
Ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να σας παραπέμψει σε νευρολόγο ή άλλον ειδικό για περαιτέρω εξετάσεις και αξιολόγηση.
Του Dr Κων/νου Καραμπάτσα MD, PhD, MRCOphth, FRCS
Χειρουργού Οφθαλμιάτρου – Διδάκτορα & Lecturer Παν/μίου Bristol, UK
Επίκ. Καθηγητή Οφθαλμολογίας & Οπτομετρίας