Σήψη και σηπτικό σύνδρομο – Μύθοι και αλήθειες

Κάθε περίπου 3,5 δευτερόλεπτα πεθαίνει ένας άνθρωπος εξαιτίας του σηπτικού συνδρόμου. Σε όλο τον κόσμο καταγράφονται 20 έως 30 εκατομμύρια κρούσματα ετησίως, ενώ οι θάνατοι που προκαλεί ξεπερνούν σε αριθμό τα θύματα του καρκίνου του μαστού και του εντέρου μαζί.

Η νόσος προσβάλλει άτομα κάθε ηλικίας αδιακρίτως  τόσο άνθρωπους απόλυτα υγιείς όσο και ασθενείς με άλλα νοσήματα, όπως σακχαρώδης διαβήτης, χρόνιες καρδιοπάθειες, αναπνευστική ή νεφρική ανεπάρκεια, ενδέχεται να νοσήσουν και να χάσουν τη ζωή τους εξαιτίας της σήψης. Ορισμένα θύματα της σήψης είναι ο Christopher Reeve (Superman), η κόρη του Johnny Depp και παλαιότερα ο βασιλεύς Αλέξανδρος ο Α’. 

Η σηψαιμία αναγνωρίσθηκε ως κλινική οντότητα στις αρχές του 20ού αιώνα (Jacob, 1909 - Felty, 1924), ενώ ο όρος σηπτικό shock πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Weisbren το 1951. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιηθεί διά­φορες ορολογίες στην προσπάθεια καλύτερης απόδο­σης και μεγαλύτερης διάκρισης και σταδιοποίησης των εξελίξεων κατά την σήψη.

Η σύγχρονη ορολογία προέρχεται από το συνέ­δριο του 1992 των American College and Chest Physicians και της Society of Critical Care Medicineμε ομοφωνία απόψεων. Τότε αποδόθηκαν οι διάφορες φάσεις της σήψης και η σχέση μεταξύ τους με το γνωστό πλέον σχήμα:

Στατιστικά στοιχεία για την Ελλάδα

Αιτία θανάτου ανά 100000 πληθυσμού:

• 377 πεθαίνουν από σηψαιμία

• 331 πεθαίνουν από καρκίνο

• 223 πεθαίνουν από εγκεφαλικά επεισόδια

• 208 πεθαίνουν από καρδιοπάθειες

Τι είναι η Σήψη;

Σήψη συμβαίνει όταν η απάντηση του οργανισμού μας σε μία λοίμωξη καταστρέφει τα ίδια μας τα όργανα. Μπορεί να εξαπλωθεί σταδιακά στο σώμα (βλ.Σχήμα) και να οδηγήσει σε οργανική ανεπάρκεια και σε θάνατο αν δεν αναγνωρισθεί και αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα.

Η σήψη είναι μια απο τις συνήθεις αιτίες νοσηρότητος και θνητότητος στους ασθενείς που νοσηλεύονται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Σήψη είναι βαρειά λοίμωξη, η οποία συνοδεύεται από συστηματική μη ελεγχόμενη φλεγμονώδη απάντηση.

Τα περιστατικά των λοιμώξεων και της σήψης έχουν αυξηθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια και τούτο οφείλεται στην αυξημένη χορήγηση ανοσοκατασταλτικών ή στεροειδών φαρμάκων σε ασθενείς με κακοήθεια, στην αυξημένη εφαρμογή της μεταμόσχευσης συμπαγών οργάνων, κ.λ.π. Η Σήψη είναι το συχνότερο νόσημα, πιο συχνή από τα εγκεφαλικά, τους καρκίνους, τις καρδιοπάθειες και το AIDS. Παρά την πρόοδο, τόσο στη διαγνωστική προσπέλαση όσο και στη θεραπεία, η θνησιμότητα της σήψης και της σηπτικής καταπληξίας (μέχρι 80%) παραμένει υψηλή. H σηπτική δε καταπληξία είναι η συχνότερη αιτία θανάτου στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.

Ποιοί κινδυνεύουν από τη Σήψη;

Η Σήψη μπορεί να εμφανισθεί σε όλους μας ανεξάρτητα από ηλικία και φύλο. Οι ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από άλλα νοσήματα όπως καρδιοπάθειες και πνευμονοπάθειες κινδυνεύουν πιο πολύ.

Σήψη μπορούν να εμφανίσουν και όσοι ΔΕΝ νοσηλεύονται σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας

Το Σύνδρομο Συστηματικής Φλεγμονώδους Απάντησης είναι η απάντηση του οργανισμού σε ένα μη ειδικό ερέθισμα (πχ. τραύμα ή λοίμωξη) και εκδηλώνεται με δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω ευρήματα:

Θερμοκρασία >38oC ή <36oC,

Σφύξεις >90 το λεπτό,

Αναπνοές >20 το λεπτό, ή PaCO2 <32 mmHg,  

Λευκοκυττάρωση >12000 /mm3 ή <4000 /mm3 ή>10% άωρες μορφές oυδετεροφίλων.


Αν τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα λοίμωξης, ο 
ασθενής πληροί τον ορισμό της σήψης. 


Φάσεις της σήψης

Σήψη

Βαρειά σήψη

Σηπτικό shock

Υπόταση

Δυσλειτουργία πολλών οργάνων

Σοβαρή σήψη είναι η σήψη που συνοδεύεται από δυσλειτουργία ενός τουλάχιστον οργάνου και εκδηλώνεται με υπόταση που δεν αντιδρά στη χορήγηση υγρών, ανεπάρκεια νεφρική, αναπνευστική, ηπατική, αιματολογική ή του ΚΝΣ που δικαιολογεί την υπνηλία του ασθενή και μεταβολική οξέωση.

Το σύνδρομο της σήψης απαντάται σε 0,8-1/1000 κατοίκους και συνοδεύεται από μεγάλη θνητότητα (~40%). Εάν εγκατασταθεί σηπτικό σοκ η θνητότητα ξεπερνά τον ένα στους δύο ασθενείς. Η γρήγορη και κατάλληλη θεραπεία, τις πρώτες ώρες από την εγκατάσταση της σήψης, επηρεάζουν σημαντικά την εξέλιξή της.

Θεραπεία

Συστήνεται έναρξη χορήγησης αντιβιοτικής θεραπείας το γρηγορότερο και μέσα στην πρώτη ώρα από την αναγνώριση του σηπτικού σοκ (Grade 1Β) και της σοβαρής σήψης χωρίς σηπτικό σοκ (Grade 1D). Κάθε ώρα καθυστέρησης στην έναρξη χορήγησης αντιβιοτικών, συνοδεύεται με σημαντική αύξηση της θνητότητας.

Η αντιμετώπιση του σηπτικού ασθενούς συνίσταται : α) στη χορήγηση κατάλληλης αντιμικροβιακής αγωγής, β) στην επίτευξη αιμοδυναμικής σταθερότητας και γ) στην εκτέλεση χειρουργικής επέμβασης όταν χρειάζεται. Οι τρεις αυτές παράμετροι είναι εξίσου βασικές για την καλή έκβαση της νόσου. Σύμφωνα με μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, η επιβίωση σηπτικών ασθενών ήταν περίπου 15% όταν οι ασθενείς ελάμβαναν μόνο αντιβιοτικά και περίπου 13% όταν ελάμβαναν μόνο υγρά και αγγειοσυσπαστικά για επίτευξη της αιμοδυναμικής σταθερότητας. Οταν όμως οι ασθενείς ελάμβαναν τα κατάλληλα αντιμικροβιακά φάρμακα και ήταν σταθεροί αιμοδυναμικά, η επιβίωση ήταν 50%.

Τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα με τις σύγχρονες

θεραπευτικές παρεμβάσεις (μονοκλωνικά αντισώμα­τα, ανταγωνιστές κυτταροκινών, κ.ά.) είναι σχετικά με την κινητική, την χρονική διαδοχή κατά την σηπτι­κή διαδικασία, την συμβολή στην φυσιολογική ομοιο­στασία και κυτταρική βλάβη αλλά και την αλληλεπί­δραση των διαφόρων ενδογενών μεσολαβητών και επιγενών μεταβολικών προϊόντων.

Μύθοι και αλήθειες

Πρώτος μύθος: Η σήψη προκαλείται από μικρόβια στο νοσοκομείο . Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο ασθενής που μεταφέρει από το εξωτερικό περιβάλλον.

Δεύτερο μύθος: είναι ένα σπάνιο νόσημα.

Πρακτικά κλινικά συμπεράσματα

Η Σήψη είναι το ΜΟΝΟ νόσημα στο οποίο δεν έχει καμιά θέση ο περιορισμός των οικονομικών δαπανών γιατί απόλυτα νέοι και υγιείς μπορούν να οδηγηθούν αιφνιδίως στο θάνατο.

Κάθε ασθενής που εισάγεται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) πρέπει κάθε μέρα να εκτιμάται αν έχει σήψη ή όχι.

Τα κυριώτερα κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα της σήψης είναι: εκτός απο την ύπαρξη λοίμωξης να υπάρχει και πυρετός ή υποθερμία, ταχυκαρδία, διανοητική σύγχυση ή βυθιότητα, υπόταση, ολιγουρία, λευκοκυττάρωση ή λευκοπενία με αριστερά στροφή, θρομβοπενία και υπεργλυκαιμία.

Σήψη χωρίς σαφή εστία κατά σειρά συχνότητος προέρχεται απο: α. τους πνεύμονες, β. τους ενδοφλέβιους καθετήρες, γ. την κοιλιακή χώρα, δ. τα μαλακά μόρια και τα οστά και ε. το ουροποιητικό σύστημα.

Οταν ένας ασθενής είναι στη ΜΕΘ και έχει σήψη επιβάλλεται η χορήγηση εμπειρικής αντιμικροβιακής θεραπείας, επειδή ο κίνδυνος να μεταπέσει σε σηπτική καταπληξία είναι μεγάλος και συχνός. ∆εν μπορεί κανείς να περιμένει. Πρέπει με εμπειρική αντιμικροβιακή θεραπεία να καλυφθούν τα περισσότερο συνήθη μικρόβια (είδη σταφυλόκοκκου και gram αρνητικά), μέχρι να έχουμε τα αποτελέσματα των καλλιεργειών.

Επιβάλλεται η λήψη υλικού για καλλιέργειες απο όλα τα πιθανά σημεία, που μπορούν να προκαλέσουν σήψη.

Καρδιοαναπνευστική αστάθεια λόγω σήψης απαιτεί άμεση ανάνηψη. Υγρά, αγγειοσυσπαστικά φάρμακα, και ενδοτραχειακή διασωλήνωση πρέπει να χορηγούνται η να εκτελούνται άμεσα.

Πάντοτε πρέπει να σκέφτεται κανείς αν ο σηπτικός ασθενής χρήζει χειρουργικής επέμβασης.

Σε κάθε σηπτική καταπληξία οι στόχοι μας είναι ο ασθενής α. να είναι αιμοδυναμικά σταθερός, β. να του παρέχουμε την καλύτερη δυνατή απόδοση οξυγόνου στους ιστούς και γ. να έχει επαρκή αιμάτωση ιστών.

medlabgr