Ο όρος «ηθική παρενόχληση»
αναφέρεται σε διάφορες μορφές και
μεθόδους συστηματικής και ύπουλης
ψυχολογικής βίας μεταξύ ενηλίκων, με
στόχο την ταπείνωση, απομόνωση και
απομάκρυνση ενός ατόμου από την εργασία
του, ή οποιονδήποτε άλλο χώρο και
περίσταση. Θίγει την ηθική υπόσταση,
προσβάλλει την αξιοπρέπεια και την
προσωπικότητα και έτσι δημιουργεί
προβλήματα στην απόδοση, στις σχέσεις,
αλλά και στην υγεία και ασφάλεια του
ατόμου.
Αυτού του είδους η βία
και παρενόχληση είναι δυστυχώς δύσκολα
αναγνωρίσιμη, και αντιμετωπίσιμη, καθώς
δεν υπάρχει ξεκάθαρη επίθεση, βιαιοπραγία
ή βλάβη.
Χαρακτηριστικά της
ηθικής παρενόχλησης
Στην ηθική παρενόχληση
υπάρχουν συκοφαντίες και διασπορά
φημών, διαρκής επίκριση, υποτίμηση και
απειλές, που μπορεί να γίνονται με τρόπο
έμμεσο (π.χ. κουτσομπολιά, ειρωνικές
εκφράσεις, υπονοούμενα, προσπάθεια
αποκλεισμού από την ομάδα, στέρηση
παροχών, δημιουργία αρνητικού κλίματος).
Μπορεί να γίνεται προσπάθεια να
γελοιοποιηθούν κάποιες προσωπικές
επιλογές ή χαρακτηριστικά του ατόμου
(π.χ. ερωτική ζωή, εμφάνιση, προσόντα),
το άτομο διαβάλλεται και προκαλείται
συνεχώς.
Η παρενόχληση αυτή
μπορεί να συμβαίνει στο χώρο εργασίας,
αλλά και στην οικογένεια. Επίσης είναι
πολύ συχνή στο διαδίκτυο, π.χ. ως λεκτική
βία πίσω από την «ανωνυμία», ως προσπάθεια
αποκλεισμού από τη συμμετοχή σε
διαδικτυακές κοινότητες, ή ακόμα και
προσπάθεια παρέμβασης στην «πραγματική
ζωή».
Προφίλ θυμάτων και
θυτών
Τα θύματα είναι συχνά
ιδιαίτερα ικανά και έντιμα άτομα, που
διαφέρουν από το μέσο όρο και δεν είναι
επιρρεπή στη χειραγώγηση. Έτσι δημιουργούν
φθόνο και θυμό στο θύτη. Επειδή όμως
μπορεί να είναι εσωστρεφείς, ή όχι τόσο
δικτυωμένοι, αδυνατούν να υπερασπιστούν
αποτελεσματικά τον εαυτό τους. Συνήθως
μάλιστα έχουν πρόσφατες προσωπικές
δυσκολίες (π.χ. ένας χωρισμός) και ο θύτης
εκμεταλλεύεται αυτή τους την ευαλωτότητα.
Η συμπεριφορά του θύτη
βασίζεται σε φθόνο, προκατάληψη, επιθυμία
ελέγχου και κυριαρχίας, ανάγκη για
εξουσία κι επιβεβαίωση και βαθύτερη
ανασφάλεια και ανεπάρκεια. Είναι
αυθαίρετη, υπερβολική ή παράλογη,
αντιδεοντολογική αλλά δυστυχώς
συγκαλυμμένη (για να μην επισύρει με
ευκολία κυρώσεις), κλιμακούμενη (όλο
και χειρότερη) και χαρακτηρίζεται από
πλήρη αντιστροφή της ευθύνης και
διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Επιπτώσεις της ηθικής
παρενόχλησης
Μερικές συνέπειες
μπορεί να είναι: συναισθηματική
καταπόνηση, αβεβαιότητα, φόβος, άγχος,
ντροπή, ενοχές, σοκ, θυμός, μείωση απόδοσης
και κινήτρων, προβλήματα ψυχοσωματικής
υγείας, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Μπορεί να υπάρχει απομόνωση, απόρριψη,
στιγματισμός από την ομάδα, αλλά και
πρακτικές συνέπειες όπως εξαναγκασμός
σε παραίτηση ή απόλυση από την εργασία.
Οι αρνητικές συνέπειες
δεν περιορίζονται στο άτομο, αλλά και
στην εταιρεία ή ομάδα. Όταν υπάρχει
συστηματικά ηθική παρενόχληση
δημιουργείται δυσάρεστο κλίμα, διαρκής
ένταση και αντιπαραθέσεις, δυσπιστία,
αμφισβήτηση της διοίκησης, μείωση της
ποιότητας, παραγωγικότητας και
εμπιστοσύνης του κοινού, πτώση ηθικού,
ατυχήματα, αποχή, παραιτήσεις κ.ά.
Αντιμετώπιση της ηθικής
παρενόχλησης
Σημαντικό ρόλο παίζει
η εκπαίδευση, η εταιρική κουλτούρα και
η παράλληλη νομική και ψυχολογική
υποστήριξη. Η διοίκηση ενός οργανισμού
χρειάζεται να έχει επαρκή ενημέρωση
και δυνατότητα συλλογής δεδομένων –
καταγραφής παραπόνων, να δείχνει μηδενική
ανοχή σε τέτοιες συμπεριφορές, να
ενθαρρύνει το σεβασμό, τη συνεργασία,
το διάλογο, να παρέχει επαρκή πρόσβαση
σε πληροφορίες και υποστήριξη και να
εκπαιδεύει κατάλληλα το προσωπικό.
Κάθε άτομο έχει δικαίωμα
σε ίση μεταχείριση και πρόσβαση, σεβασμό
της προσωπικότητας, της ιδιωτικής ζωής
και προστασία της ψυχοσωματικής υγείας.
Αν είστε θύμα ηθικής
παρενόχλησης ζητήστε υποστήριξη,
διεκδικείστε αποζημίωση, τιμωρία και
δέσμευση για μη επανάληψη της παρενόχλησης.
Προπάντων αναγνωρίστε την ηθική
παρενόχληση ως τέτοια και μην ενοχοποιείστε.
Η ηθική παρενόχληση, όπως και άλλες
μορφές εκφοβισμού και ψυχολογικής βίας,
καταδεικνύει τα προβλήματα στην
προσωπικότητα και ζωή του θύτη, καθώς
και αδυναμίες του συστήματος ή του
περίγυρου. Γι’ αυτό ενδυναμώστε την
αυτοπεποίθηση σας και εντέλει
συναναστραφείτε με ανθρώπους που
δείχνουν ευαισθησία και σεβασμό.
http://www.e-psychology.gr/violence-abuse/1590-ithiki-parenoxlisi-anagnoriste-ti-sygkalymeni-via.html
Τζίνα Χονδρού - Ψυχολόγος
- Msc στην Ψυχολογία Υγείας.
Άτομο, Ζευγάρι, Οικογένεια,
Ομάδα. Συμβουλευτική - Ψυχοθεραπεία,
Ψυχοεκπαίδευση.
Γνωσιακή & Συνθετική
Θεραπεία
Σχόλια