Τσιγάρο, αλκοόλ,
ναρκωτικά… Όταν ακούμε τη λέξη “εθισμός”,
το μυαλό μας θα πάει αμέσως σε αυτά.
Ποιοι εθισμοί που δεν περιμέναμε, όμως,
καραδοκούν;
Όλοι ξέρουμε κάποιον
καπνιστή. Μπορεί να λέει συχνά πως θέλει
να διακόψει το τσιγάρο, αλλά απλά δεν
μπορεί. Και κάπως έτσι περιγράφεται η
έννοια του εθισμού: μία συνήθεια που
γίνεται ανάγκη. Και, σίγουρα, το κάπνισμα
μπορεί να είναι θανατηφόρο, αλλά δεν θα
το δούμε συχνά να βάζει εμπόδια στη
λειτουργικότητα ενός ατόμου, όχι όπως
– ας πούμε – ο εθισμός στο αλκοόλ.
Υπάρχουν όμως και άλλων
ειδών εθισμοί. Ίσως δεν τους είχαμε
σκεφτεί μέχρι τώρα, αλλά είναι αληθινοί
και αποτελούν εξίσου αληθινό κίνδυνο.
Ας δούμε ποιοι είναι αυτοί.
Εθισμός στο smartphone
Πόσο εύκολα αφήνετε το
κινητό σας σε μια γωνία για αρκετή ώρα;
Πόσες φορές νιώθετε την ανάγκη να το
τσεκάρετε, να ελέγξετε τα μηνύματά σας,
αν κάποιος δημοσίευσε κάτι—δεν υπάρχει
ακόμα πολλή έρευνα που να το υποστηρίζει,
αλλά οι επιστήμονες υποψιάζονται πως
το αγαπημένο (κάποιος θα έλεγε αναγκαίο)
μας εξάρτημα είναι ιδιαίτερα εθιστικό.
Εθισμός στον καφέ
Ακούγεται σαν φράση
πολύ συχνότερα, συνήθως από ανθρώπους
που πραγματικά λατρεύουν τον πρωινό
καφέ τους. Και όμως, η καφεΐνη είναι
εθιστική ουσία, και αν προσπαθήσετε να
κόψετε εντελώς τον καφέ από τη ζωή σας,
θα βιώσετε σύνδρομο στέρησης – και ίσως
λίγο πονοκέφαλο.
Εθισμός στη σοκολάτα
και στα γλυκά
Όλοι το έχουμε νιώσει:
υπάρχουν στιγμές που χρειαζόμαστε κάτι
γλυκό. Αυτό συμβαίνει επειδή οι τροφές
με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες,
λιπαρά και ζάχαρη επηρεάζουν τον εγκέφαλο
με τρόπο παρόμοιο με αυτόν των ναρκωτικών.
Δεν χρειάζεται να ανησυχήσετε, πάντως.
Το να έχετε ανάγκη ένα γλυκό πού και πού
δεν σημαίνει αναγκαστικά πως είστε
εθισμένοι. Αν αφήσουμε την όρεξή μας
για γλυκό ανεξέλεγκτη, όμως, μπορούν να
δημιουργηθούν ένα σωρό άλλα προβλήματα
υγείας.
Εθισμός στα ψώνια
Ο όρος “shopaholic” μπήκε
στις ζωές μας πριν μερικά χρόνια και
είναι πέρα για πέρα αληθινός. Δεν είναι
λίγες οι φορές που αγοράσαμε κάτι που
δεν χρειαζόμασταν, απλά και μόνο για να
νιώσουμε καλά εκείνη τη στιγμή. Αν
συμβαίνει με ύποπτη συχνότητα, ίσως
αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι
η ντοπαμίνη, αυτή η χημική ουσία που μας
προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα. Μπορεί
επίσης να σημαίνει πως αντιμετωπίζουμε
προβλήματα με το άγχος αλλά και με τον
έλεγχο των παρορμήσεών μας.
Εθισμός στο τζόγο
Εκατομμύρια άτομα στον
κόσμο έχουν αυτό το πρόβλημα. Είτε έχετε
εθιστεί στο καζίνο, είτε στο ξυστό, είτε
παίζοντας πόκερ online, ο τζόγος και το
αίσθημα αγωνίας και περιπέτειας που
προκαλεί προσφέρει στον εγκέφαλο μια
γερή δόση ντοπαμίνης, που μας κάνει να
αισθανόμαστε ευτυχισμένοι—για λίγο.
Εκτός και αν έχουμε ένα ολόκληρο σακί
με τετράφυλλα τριφύλλια, αυτός ο εθισμός
μπορεί να μας καταστρέψει όχι μόνο
οικονομικά, αλλά και κοινωνικά.
Εθισμός στην πλαστική
χειρουργική
Ναι, όσο απίστευτο και
αν ακούγεται, υπάρχουν άνθρωποι που
είναι εθισμένοι στο νυστέρι του πλαστικού
χειρουργού. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτά
τα άτομα πάσχουν από διαταραχή δυσμορφίας
του σώματος—με λίγα λόγια, βλέπουν
ασχήμιες στο σώμα τους που απλά δεν
υπάρχουν. Αυτή η διαταραχή προκαλείται
εξαιτίας κάποιων χημικών στον εγκέφαλο,
μερικά εκ των οποίων ευθύνονται και για
τους εθισμούς.
Εθισμός στο μαύρισμα
Η υπεριώδης ακτινοβολία
του ήλιου προκαλεί την έκκριση ενδορφινών
στο σώμα—χημικών ουσιών που μας κάνουν
να αισθανόμαστε όμορφα. Τόσο όμορφα,
μάλιστα, που ρισκάρουμε να καούμε από
τον ήλιο (χωρίς να μιλήσουμε για τον
κίνδυνο καρκίνου του δέρματος). Μία
εξήγηση για αυτόν τον εθισμό είναι ξανά
η διαταραχή της δυσμορφίας σώματος.
Εθισμός στην γυμναστική
Η γυμναστική, στις
περισσότερες περιπτώσεις, λειτουργεί
ευεργετικά στην καταπολέμηση άλλων
εθισμών. Αρκεί να μην εθιστούμε σε αυτήν.
Πολλοί άνθρωποι εθίζονται στην αίσθηση
που τους προκαλεί η άσκηση και κινδυνεύουν
να τραυματιστούν.
Εθισμός στα κοινωνικά
δίκτυα
Μήπως περνάτε τον
περισσότερο χρόνο σας στο Facebook ή στο
Twitter; Ναι, τα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι
απλά συνήθεια. Υπολογίζεται πως ένα 10%
των χρηστών είναι εθισμένοι. Λέγεται
πως ο φρενήρης ρυθμός με τον οποίο
ανανεώνονται οι πληροφορίες που
λαμβάνουμε επηρεάζει τον εγκέφαλο
σχεδόν όπως η κοκαΐνη. Επιπλέον, το να
μοιραζόμαστε λεπτομέρειες για τον εαυτό
μας δημοσίως, μας γεμίζει με ευχάριστα
συναισθήματα, τα οποία σύντομα αρχίζουμε
να κυνηγάμε.
Εθισμός στο σεξ
Όχι, δεν είναι τόσο
απολαυστικό όσο ακούγεται. Όταν η
σεξουαλική επιθυμία φτάνει σε σημείο
που να θέλουμε να κάνουμε σεξ συνεχώς,
και το απολαμβάνουμε όλο και λιγότερο
– και ίσως χρησιμοποιούμε όλο και πιο
περίεργα ή ριψοκίνδυνα μέσα για να το
κάνουμε – σημαίνει πως μπορεί να είμαστε
υπερσεξουαλικοί.
Πώς ξεκινά ένας εθισμός;
Οτιδήποτε μπορεί να
αλλάξει τη διάθεσή μας μπορεί να γίνει
εθιστικό. Συνήθως ξεκινάμε για να
νιώσουμε καλύτερα, αλλά είναι πολύ
εύκολο να γίνει ανάγκη. Δεν υπάρχει
ομοφωνία για το κατά πόσο όλοι οι εθισμοί
είναι το ίδιο. Θα μπορούσαμε, ας πούμε,
να δηλώσουμε πως ο εθισμός στα ψώνια
είναι ίδιος με τον εθισμό στο αλκοόλ;
Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι κοινοί
παράγοντες, αλλά οι ειδικοί δεν μπορούν
να συμφωνήσουν στις λεπτομέρειες. Το
σίγουρο είναι πως αν παρατηρήσετε κάποια
συνήθειά σας να ξεφεύγει από το συνηθισμένο
θα πρέπει να μιλήστε με τον γιατρό σας
ή με έναν ψυχολόγο.
http://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/34487/10-gnwstoi-kai-agnwstoi-ethismoi.html
Σχόλια