«Από Δευτέρα ξεκινάω
δίαιτα», «Το 2015 κόβω το τσιγάρο», «Παρελθόν
θα είναι για μένα το αλκοόλ μετά την
πρώτη του μήνα», «Μεθαύριο κλείνω τα 25
και ανασκουμπώνομαι να τελειώσω επιτέλους
το πανεπιστήμιο». Αποφάσεις για αλλαγές
και για καινούργιες αρχές παίρνουμε
όλοι. Συχνά τις τοποθετούμε σε μία
συνθήκη όπως οι παραπάνω, ξεκινάμε αύριο
το πρωί, τη Δευτέρα, την Πρωτοχρονιά.
Καταφέρνουμε όμως να βρούμε τη δύναμη
της θέλησης, ώστε να τις φέρουμε σε
πέρας; Αυτό έχει να κάνει με τα
χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας,
με το είδος της απόφασης που πήραμε,
αλλά και με τις συνθήκες της ζωής μας,
απαντούν οι ειδικοί. Σε κάθε περίπτωση,
όμως, υπάρχουν κάποια «κόλπα» που θα
μας βοηθήσουν να τα καταφέρουμε.
Πότε είναι καλύτερα να
ξεκινήσουμε;
Όταν είμαστε έτοιμοι.
Μία ευκαιρία-αφορμή (του τύπου γενέθλια,
Πρωτοχρονιά, πρωτομηνιά κ.λπ.) είναι
βοηθητική, αλλά όχι όταν δεν είμαστε
πραγματικά έτοιμοι.
Πότε είμαστε έτοιμοι;
Το να αναγνωρίζουμε
ότι υπάρχει κάτι που είναι κακώς κείμενο
και χρειάζεται μία αλλαγή είναι ένα
σημαντικό πρώτο βήμα. Στη συνέχεια,
θέτουμε έναν στόχο. Είναι, όμως, σημαντικό
να αναλογιστούμε καλά τον στόχο μας,
ώστε να σιγουρευτούμε ότι δεν είναι
μεγαλεπήβολος, χαρακτηριστικό που είναι
πιθανό να μας αγχώσει, να μας οδηγήσει
στην αποτυχία και στη συνέχεια στην
απογοήτευση. Αν ο στόχος μάς φαίνεται
μεγάλος και δύσκολος να επιτευχθεί,
μπορούμε να τον σπάσουμε σε μικρότερους,
πιο εφικτούς στόχους. Αν, για παράδειγμα,
θέλουμε να χάσουμε 30 κιλά, μπορούμε να
στοχεύσουμε να χάνουμε 4 κιλά τον μήνα
και σιγά-σιγά να φτάσουμε στα τριάντα.
Πρέπει, δηλαδή, να πηγαίνουμε βήμα-βήμα
και κάθε βήμα που κατακτάμε να είναι
μία επιβράβευση, μια θετική ανατροφοδότηση
του εαυτού μας. Αν πάλι θέλουμε να κόψουμε
το κάπνισμα, δεν θα πρέπει να πούμε «Θα
κόψω το κάπνισμα», αλλά «Θα καπνίσω
αργότερα». Πρόκειται για ένα συμπεριφορικό
πείραμα που κάνουμε στον εαυτό μας, το
οποίο θα μας βοηθήσει να ελέγξουμε την
πεποίθηση που έχουμε μέσα μας και λέει:
«Δεν μπορώ αν δεν καπνίζω». Την ελέγχουμε,
λοιπόν, στην πράξη και διαπιστώνουμε
ότι δεν ισχύει.
Για να πετύχουμε αυτό
που θέλουμε, πρέπει να είμαστε έτοιμοι
να ξεβολευτούμε, να ξεσυνηθίσουμε και
κυρίως να προσπαθήσουμε.
Η σημασία της προσωπικότητας
Κάποιοι άνθρωποι έχουν
πιο έντονη στοχοπροσήλωση, αποφασίζουν,
δηλαδή, ότι θα κάνουν κάτι και μετά
προσηλώνονται στον στόχο τους μέχρι να
έχουν το αποτέλεσμα που θέλουν. Πρόκειται
για άτομα που αποφασίζουν και δεσμεύονται
να κάνουν πράξη τις αποφάσεις τους. Αν
δεν ανήκουμε σε αυτήν την ομάδα ανθρώπων,
χρειάζεται να βοηθήσουμε τον εαυτό μας.
Για παράδειγμα, αν
έχουμε καταφέρει κάτι στο παρελθόν,
μπορούμε να πούμε: «Αφού τα κατάφερα
τότε, μπορώ να τα καταφέρω και τώρα». Αν
πάλι τολμήσαμε κάτι στο παρελθόν και
τελικά δεν τα καταφέραμε, χρειάζεται
να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό δεν
σημαίνει ότι θα είναι πάντα έτσι. Επίσης,
θα μας βοηθήσει το να οραματιστούμε τα
αποτελέσματα, δηλαδή να σκεφτούμε και
να κάνουμε εικόνα τα θετικά που
υπολογίζουμε να αποκομίσουμε από την
προσπάθειά μας.
Το περιβάλλον
Το περιβάλλον μπορεί
να μας βοηθήσει πάρα πολύ στο να φέρουμε
σε πέρας την προσπάθεια και να πετύχουμε
τελικά τον στόχο μας. Τόσο επειδή μπορεί
να μας δώσει παραδείγματα άλλων που τα
κατάφεραν, όσο και επειδή μπορεί να
λειτουργήσει υποστηρικτικά (να έχουμε
δηλαδή ανθρώπους γύρω μας που στην πράξη
είναι υπέρ μας και μας στηρίζουν).
Βοηθητικό είναι επίσης το να αποφασίσουμε
μία αλλαγή μαζί και ταυτόχρονα με κάποιον
άλλον και να έχουμε ένα κοινό πρόγραμμα.
Έτσι, θα αισθανόμαστε ότι έχουμε δεσμευτεί
όχι μόνο απέναντι στον εαυτό μας, αλλά
και σε κάποιον άλλον, και θα νιώθουμε
ευθύνη χωρίς όμως καταναγκασμό.
Στον ειδικό
Όταν η αλλαγή που θέλουμε
να κάνουμε είναι μεγάλη ή/και πολύ
δύσκολη, μπορούμε να ζητήσουμε και τη
συνδρομή ενός ειδικού. Εκείνος θα μας
βοηθήσει να κατανοήσουμε γιατί
δυσκολευόμαστε να κάνουμε την αλλαγή,
γιατί θεωρούμε ότι πρέπει να ικανοποιούμε
την κάθε μας επιθυμία κάθε στιγμή, αλλά
και γιατί είναι τόσο μεγάλη η ανάγκη
μας να περνάμε καλά και να έχουμε πράγματα
συνέχεια που μας ικανοποιούν.
Στην πράξη
Όταν θέλουμε να κάνουμε
μια αλλαγή χρειάζεται να επικεντρωθούμε
στα πρακτικά. Ανάλογα με την αλλαγή στην
οποία στοχεύουμε πρέπει να αλλάξουμε
το πρόγραμμα, το βόλεμα, τη συνήθεια.
Στη συνέχεια πρέπει να αναζητήσουμε
εναλλακτικές. Να κάνουμε μία θετική
αντικατάσταση, να μπορέσουμε δηλαδή να
πάρουμε ευχαρίστηση από κάτι άλλο.
Ταυτόχρονα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί
και να μην προσπαθούμε να κάνουμε
ταυτόχρονα πολλές και μεγάλες αλλαγές
που θέλουν πολλή προσπάθεια και που
πιθανώς θα μας πονέσουν. Το σημαντικότερο
είναι το να υπενθυμίζουμε διαρκώς στον
εαυτό μας τα οφέλη και να τον επιβραβεύουμε
για κάθε μικρό βήμα που μας φέρνει πιο
κοντά στον στόχο.
vita σε συνεργασία με:
Ναταλια Κουτρουλη,
MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση
στη
Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική,
διευθύντρια
στο Κέντρο Εφαρμοσμένης
Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής
Σχόλια