Η φιλία αποτελεί ένα
πολύ σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή ενός
ανθρώπου. Ιδιαίτερο ρόλο όμως διαδραματίζει
κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας
που είναι και η πιο κρίσιμη για τη
μετέπειτα πορεία και εξέλιξη ενός
ατόμου.
Ο ρόλος της φιλίας κατά
την περίοδο της εφηβείας είναι
καθοριστικός, καθώς συμβάλει στην
ανεξαρτητοποίηση του εφήβου από το
οικογενειακό περιβάλλον και του παρέχει
τη δυνατότητα να ανακαλύψει τον κόσμο
και να βιώσει νέες εμπειρίες.
Σύμφωνα με ερευνητικά
δεδομένα οι προβληματικές σχέσεις με
τους συνομηλίκους συνδέονται άμεσα με
συναισθηματικά και προβλήματα συμπεριφοράς
που εκδηλώνουν οι έφηβοι.
Για τον έφηβο η φιλία
είναι μια έννοια που αφορά στο στενό
δεσμό που αναπτύσσει με συνομήλικα
παιδιά και χαρακτηρίζεται από υποστήριξη,
κατανόηση, στοργή, αγάπη, εμπιστοσύνη,
ανταλλαγή απόψεων, μοίρασμα σκέψεων,
εμπειριών , συναισθημάτων και αμοιβαιότητα.
Ο έφηβος θεωρεί πως οι
φίλοι του αποτελούν το πιο απαραίτητο
και σημαντικό κομμάτι της ζωής του και
για αυτό επιδιώκει να περνά μαζί τους
όσο το δυνατό περισσότερο χρόνο
παραμερίζοντας πολλές φορές τα άτομα
του οικογενειακού του περιβάλλοντος.
Τα κριτήρια βάσει των
οποίων ένας έφηβος επιλέγει τους φίλους
του είναι το να έχουν κοινά ενδιαφέροντα,
παρόμοιο στυλ και τρόπο ντυσίματος και
χτενίσματος, τις ίδιες προτιμήσεις όσον
αφορά στην ψυχαγωγία, συναφείς ανησυχίες,
προβληματισμούς και αναζητήσεις,
παρόμοιους στόχους και γενικότερα έναν
κοινό κώδικα επικοινωνίας αφού στην
εφηβεία τα περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν
ιδιαίτερη διάλεκτο που συνήθως δύσκολα
γίνεται κατανοητή από τους ενήλικες.
Ο έφηβος έχει την τάση
να ταυτίζεται με τους φίλους του και
νιώθει έντονη την ανάγκη να ανήκει σε
μια ομάδα όπου θα είναι απόλυτα αποδεκτός
και οι άλλοι θα έχουν πάντα μια θετική
εικόνα για αυτόν. Μάλιστα όσο πιο
δημοφιλής είναι μέσα σε μια ομάδα και
όσο πιο πολλές παρέες έχει, τόσο πιο
πολύ ενισχύεται η αυτοεκτίμησή του και
τόσο πιο δυνατός αισθάνεται.
Επειδή ο έφηβος φοβάται
την απόρριψη, πολλές φορές ακολουθεί
πιστά τον τρόπο δράσης, συμπεριφοράς,
εμφάνισης και έκφρασης των συνομηλίκων
του. Έτσι όμως κινδυνεύει να ισοπεδώσει
τη δική του μοναδική προσωπικότητα,
αφού ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός,
και να αναπτύξει συναισθηματική εξάρτηση
από τους φίλους του. Επίσης, εξαιτίας
αυτής της μίμησης υποτάσσεται και
παραδίνεται στην ομάδα των συνομηλίκων
παραβλέποντας τις δικές του πραγματικές
ανάγκες και επιθυμίες.
Στο πρόσωπο του φίλου
του στην ουσία ο έφηβος αντικρίζει τον
ίδιο του τον εαυτό. Ο φίλος για τον έφηβο
θα μπορούσαμε να πούμε πως λειτουργεί
σαν ένας καθρέφτης που τον δέχεται όπως
ακριβώς είναι, τον κατανοεί, δεν του
ασκεί ποτέ κριτική, δεν προσπαθεί να
του θέσει όρια και κανόνες ούτε να τον
νουθετήσει. Φυσικά οι διαφωνίες και οι
διαπληκτισμοί είναι αναμενόμενοι στις
εφηβικές φιλίες.
Οι γονείς από την πλευρά
τους πολλές φορές ανησυχούν για τις
παρέες των εφήβων, φοβούνται μην
παρασυρθούν τα παιδιά τους σε επικίνδυνα
μονοπάτια μέσα από τη συναναστροφή με
κάποιες παρέες συνομηλίκων που οι ίδιοι
δεν εγκρίνουν, ασκούν έντονη κριτική,
αποδοκιμάζουν πολλές φορές την εξωτερική
εμφάνιση των φίλων των παιδιών τους και
θεωρούν πως η φιλία σε αυτή την ηλικία
είναι καθαρά επιφανειακή.
Εξαιτίας της ανασφάλειας
και της αυξημένης ανησυχίας που νιώθουν
οι γονείς και των αντιλήψεων που έχουν,
συχνά συμβουλεύουν επίμονα και προσπαθούν
να επιβάλουν στον έφηβο να κρατήσει
απόσταση ή να αποκοπεί τελείως από τις
παρέες του με αποτέλεσμα να καταλήγουν
σε σύγκρουση και να μεγαλώνει το
επικοινωνιακό χάσμα μεταξύ γονέων-παιδιών.
Μάλιστα συχνά ο έφηβος κάτω από την
πίεση που υφίσταται αναγκάζεται να
καταφεύγει σε ψέματα για να αποφύγει
την έντονη αντιπαράθεση και τις
αντιδράσεις των γονέων του.
Όσο περισσότερο χρόνο
περνά ο έφηβος με τους φίλους του και
ειδικά όταν αρνείται να συμμετάσχει σε
οικογενειακές δραστηριότητες, τόσο
περισσότερο οι γονείς βιώνουν τις παρέες
των συνομηλίκων ως απειλή που τους
απομακρύνει και τους χωρίζει από το
παιδί τους και προκειμένου να ανακτήσουν
τον έλεγχο, γίνονται υπερπροστατευτικοί
ή αρχίζουν και θέτουν αυστηρά όρια,
ασφυκτικούς κανόνες και ακραίες τιμωρίες.
Το μόνο όμως που επιτυγχάνουν με αυτό
τον τρόπο είναι να ενισχύουν την
αντιδραστική συμπεριφορά των εφήβων
και να τους ωθούν να αναζητούν παρηγοριά
και υποστήριξη από τους φίλους του
ολοένα και περισσότερο.
Οι γονείς θα πρέπει να
οπλιστούν με υπομονή και κατανόηση, να
είναι δίπλα στον έφηβο και όχι απέναντί
του, να τον ακούνε προσεκτικά και να
κάνουν μαζί του εποικοδομητικό διάλογο,
να τον στηρίζουν, να τον αποδέχονται,
να επιδιώκουν να γνωρίζουν τις παρέες
του και να αποφεύγουν να κάνουν αρνητικά
σχόλια και γενικεύσεις για τους φίλους
των παιδιών τους. Έτσι, θα βελτιώσουν
την ποιότητα της επικοινωνίας με τον
έφηβο, θα κερδίσουν την εμπιστοσύνη του
και θα τον βοηθήσουν να αναζητήσει και
να ανακαλύψει την ταυτότητά του, να βρει
απαντήσεις στα ερωτήματα που τον
απασχολούν, να χαράξει σταδιακά το δρόμο
του, να κάνει σχέδια για το μέλλον του
και να εξελιχθεί σε έναν ενήλικα που θα
έχει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις,
θετική αυτοεικόνα και θα αντιλαμβάνεται
την έννοια της αληθινής φιλίας επιλέγοντας
να έχει δίπλα του τους σωστούς ανθρώπους.
ΥΓΕΙΑΣ ΔΡΟΜΟΙ
Μαρίνα Κόντζηλα-Ψυχολόγος
Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων
Σχόλια