Γιατί ερωτευόμαστε;
Όλοι οι άνθρωποι σε
κάποια στιγμή της ζωής τους βρίσκουν
τον εαυτό τους στην κατάσταση της έντονης
έλξης απέναντι σε ένα πρόσωπο του
αντίθετου φύλου: δηλαδή, ερωτεύονται!
Γιατί όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο; Ο
καθηγητής ψυχολογίας Arthur Aron από το State
University της Νέας Υόρκης στο Stonybrook, έχει
διερευνήσει τη δυναμική του τι ακριβώς
συμβαίνει όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται
ο ένας τον άλλον. Τα αποτελέσματα των
ερευνών του αλλά και άλλων σχετικών
μελετών παρουσιάζονται για να απαντήσουν
το μεγάλο ερώτημα: Γιατί ερωτευόμαστε;
Ποιο είναι το κίνητρο
για να αναζητήσει κάποιος τον έρωτα;
Ένα από τα πιο βασικά
κίνητρα του ανθρώπου είναι αυτό της
αυτοβελτίωσης, δηλαδή το να αναπτύξει
τον εαυτό του, να επεκταθεί στις
ψυχολογικές του διαστάσεις και να
αυξήσει τις ικανότητες και την
αποτελεσματικότητά του. Με λίγα λόγια,
το άτομο θέλει να γίνει καλύτερος
άνθρωπος. Ένας τρόπος, λοιπόν, για να
πετύχει κάτι τέτοιο είναι μέσα από τη
σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων.
Πως λοιπόν η θεωρία της
ανάπτυξης του εαυτού εξηγεί της διαδικασία
του να ερωτευτεί κανείς;
Συνήθως, τόσο οι άντρες
όσο και οι γυναίκες, ερωτεύονται άλλα
άτομα τα οποία θεωρούν ελκυστικά και
«κατάλληλα» για τον εαυτό τους, και τα
οποία βέβαια έχουν δείξει σημάδια έλξης
και από τη δική τους πλευρά. Αυτό
δημιουργεί μια τέτοιου είδους κατάσταση,
την οποία το άτομο αντιλαμβάνεται ως
ένα «ανοιχτή πόρτα», μια ευκαιρία για
ανάπτυξη του εαυτού. Το γεγονός ότι ο
άλλος δείχνει σημάδια έλξης αποτελεί
σημαντική ευκαιρία—όταν αντιληφθούμε
κάτι τέτοιο αισθανόμαστε ξεχωριστή
χαρά και, ακόμα και αν αρχικά δεν
αισθανόμασταν ιδιαίτερη έλξη προς το
συγκεκριμένο άτομο, ξαφνικά το βλέπουμε
με άλλο μάτι!
Ο κανόνας και η εξαίρεση
Ενώ κανείς θα έλεγε ότι
τα πράγματα λειτουργούν κάπως έτσι,
αρχικά τουλάχιστον, υπάρχει και μια
σημαντική εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα.
Η ιδέα της περαιτέρω ανάπτυξης του
εαυτού μέσα από τον έρωτα δεν ισχύει
όταν δεν αισθανόμαστε καλά για τον εαυτό
μας, όταν έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση
και αυτοπεποίθηση και, γενικά, όταν
είμαστε στεναχωρημένοι ή ιδιαίτερα
στρεσαρισμένοι και δεν εκτιμούμε τα
θετικά μας στοιχεία. Μια τέτοια ψυχική
κατάσταση μας μπλοκάρει συναισθηματικά
και απλώς δεν μπορούμε να πιστέψουμε
πώς ένα άλλο άτομο μας βρίσκει ελκυστικούς
και αξιόλογους—εστιάζουμε μόνο στα
αρνητικά μας σημεία και δεν μπορούμε
καν ν’ αντιληφθούμε τις θετικές πλευρές
του εαυτού μας. Έτσι, όταν δε νιώθουμε
καλά με τον εαυτό μας, χάνουμε ευκαιρίες
να ερωτευτούμε.
Οι καλύτερες συνθήκες
για γνωριμία και για να ερωτευτούμε
Σύμφωνα με τα ερευνητικά
δεδομένα που προέρχονται από όλα τα
μήκη και πλάτη της γης, οι καλύτερες
συνθήκες για να ερωτευτεί κανείς είναι
όταν το πνεύμα και το σώμα του είναι σε
εγρήγορση και βρίσκεται σε συνθήκες
έντασης και ιδιαίτερης αφύπνισης, όπως
σε μια ενδιαφέρουσα παράσταση, σε μια
συναυλία, σε μια πολιτική συγκέντρωση
ή σε μέρη που προσφέρουν αφθονία έντονων
ερεθισμάτων (όπως ένα μπαρ ή πάρτυ)! Σε
τέτοιες συνθήκες όπου το σώμα βρίσκεται
σε διέγερση και είναι συνεπαρμένο από
αυτά που συμβαίνουν γύρω του, ο άνθρωπος
έχει την τάση να αισθάνεται έλξη σε
μεγαλύτερο βαθμό. Πληθώρα πειραμάτων
δείχνουν ότι αυτή η επίδραση των
«ερεθιστικών» συνθηκών επηρεάζει το
βαθμό έλξης προς κάποιο άλλο άτομο, αλλά
οι εξηγήσεις που δίνονται στο φαινόμενο
είναι, στην καλύτερη περίπτωση,
αντιφατικές. Είναι πιθανό ότι σε τέτοιες
έντονες καταστάσεις συνδέουμε την
υπερδιέγερση που αισθανόμαστε στη
συγκεκριμένη κατάσταση με ένα άτομο,
προς το οποίο νιώθουμε έλξη, και αυτό
στη συνέχεια το συνδέουμε με τη δική
μας δυνατότητα να γίνουμε καλύτεροι.
Πότε ερωτεύονται οι άνθρωποι;
Αντίθετα με τη διαδεδομένη
αντίληψη ότι ο έρωτας είναι τυφλός και
συμβαίνει ακαριαία, τα συγκεντρωμένα
στατιστικά στοιχεία από διάφορες χώρες
δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι
ερωτεύονται κάποιον τον οποίο ήδη
γνωρίζουν για ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο
χρονικό διάστημα. Έτσι, 60% ή παραπάνω
των ανθρώπων από διάφορους πολιτισμικούς
χώρους δηλώνουν ότι ερωτεύτηκαν κάποιον
τον οποίο γνώριζαν ήδη.
Ο παράγοντας εξωτερική εμφάνιση και ο έρωτας
Άτομα τα οποία δεν είναι
καθόλου ελκυστικά σε σχέση με την
εξωτερική τους εμφάνιση έχουν μειωμένες
πιθανότητες να αποτελέσουν πόλο έλξης
για άλλους και επομένως να δημιουργήσουν
μια ερωτική σχέση, όπως διαπιστώνουμε
και πειραματικά αλλά και στην καθημερινή
μας ζωή. Από την άλλη όμως, και αυτό έχει
ιδιαίτερο ενδιαφέρον, οι έρευνες δείχνουν
ότι το να έχει κάποιος καλή εξωτερική
εμφάνιση δε βοηθάει ιδιαίτερα και σαφώς
δεν αποτελεί προϋπόθεση για επιτυχημένες
ερωτικές σχέσεις
Ποια χαρακτηριστικά είναι σημαντικά στον έρωτα
Αφού λοιπόν η εξωτερική
εμφάνιση δεν έχει και τόση σημασία, θα
πρέπει να υπάρχουν άλλα χαρακτηριστικά
της προσωπικότητας του ατόμου που τελικά
κάνουν τη διαφορά στη σύναψη ερωτικών
σχέσεων. Σύμφωνα με τα ερευνητικά
δεδομένα, τα χαρακτηριστικά αυτά που
είναι άκρως απαραίτητα για να ερωτευτούμε
κάποιον είναι: η καλοσύνη και η ευφυία
του. Και, προφανώς, η εξωτερική εμφάνιση
δε συνδέεται με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Για να αναγνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε,
όμως, αυτά τα χαρακτηριστικά σε κάποιον
άλλον, σε αντίθεση με την εξωτερική
εμφάνιση που την κρίνουμε με την πρώτη
ματιά, πρέπει να γνωρίσουμε το άλλο
άτομο καλύτερα για κάποιο χρονικό
διάστημα. Η ευφυία είναι σημαντική σε
όλες τις εκφάνσεις της ζωής, ιδιαίτερα
όμως στην αγάπη. Αλλά, τελικά, η καλοσύνη
είναι ο καλύτερος δείκτης για μια
επιτυχημένη, μακροχρόνια σχέση.
boro
Γράφει η Δρ
Λίζα Βάρβογλη
Ph.D.
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος
Σχόλια