Αχονδροπλασία

Η αχονδροπλασία είναι αιτία νανισμού

Η αχονδροπλασία, ICD-10 Q77.4 είναι μια συχνή αιτία νανισμού. Εμφανίζεται ως σποραδική μετάλλαξη σε περίπου 80% των περιπτώσεων (που σχετίζονται με την προχωρημένη ηλικία πατέρα) ή μπορεί να κληρονομείται με τον αυτοσωματικό κυρίαρχο τύπο.

Άτομα με αχονδροπλασία έχουν βραχύ ανάστημα, με μέσο ενήλικο ύψος από 131 εκατοστά για τους άνδρες έως 123 εκατοστά για τις γυναίκες. Οι αχονδροπλαστικοί ενήλικες μπορεί να έχουν ύψος και μόνο 62,8 εκατοστά.

Η ίδια η διαταραχή προκαλείται από μια αλλαγή στο γονίδιο του υποδοχέα  αυξητικού παράγοντα των ινοβλαστών 3 (FGFR3), η οποία προκαλεί μια ανωμαλία του σχηματισμού του χόνδρου. Αν και οι δύο γονείς του παιδιού έχουν αχονδροπλασία, και οι δύο γονείς περνούν το μεταλλαγμένο γονίδιο στο παιδί, και τότε είναι πολύ πιθανό ότι το ομόζυγο παιδί θα ζήσει λίγους μήνες.

Ο επιπολασμός είναι περίπου 1 στα 25.000 παιδιά.

---

Αιτίες αχονδροπλασίας

Η αχονδροπλασία προκαλείται από μια μετάλλαξη στο γονίδιο του υποδοχέα του αυξητικού παράγοντα 3 των ινοβλαστών (FGFR3). Φυσιολογικά ο FGFR3 έχει μια αρνητική ρυθμιστική δράση στην ανάπτυξη των οστών. Σε αχονδροπλασία, η μεταλλαγμένη μορφή του υποδοχέα είναι δραστική και αυτό οδηγεί σε πολύ κοντά οστά. Το αποτέλεσμα είναι γενετικά κυρίαρχο, με ένα μεταλλαγμένο αντίγραφο του γονιδίου FGFR3 να είναι επαρκές για να προκαλέσει αχονδροπλασία, ενώ δύο αντίγραφα του μεταλλαγμένου γονιδίου είναι πάντοτε θανατηφόρα (υπολειπόμενο θανατηφόρο γονίδιο) πριν ή λίγο μετά τη γέννηση (θανατηφόρο αλλήλιο). Ένα άτομο με αχονδροπλασία έχει έτσι τη δυνατότητα να δίνει το 50% των νανισμού σε καθένα από τους απογόνους τους.

Οι άνθρωποι με αχονδροπλασία μπορεί να γεννηθούν από γονείς που δεν έχουν την πάθηση, λόγω αυτόματης μετάλλαξης.

Οι νέες γονιδιακές μεταλλάξεις που οδηγούν σε αχονδροπλασία σχετίζονται με αυξημένη ηλικία του πατέρα (άνω των 35 ετών). Μελέτες έχουν δείξει ότι οι νέες μεταλλάξεις του γονιδίου για την αχονδροπλασία κληρονομούνται αποκλειστικά από τον πατέρα και συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της σπερματογένεσης. Θεωρείται ότι η ωογένεση έχει κάποιο ρυθμιστικό μηχανισμό που εμποδίζει την μετάλλαξη σε θηλυκά.

Υπάρχουν δύο άλλα σύνδρομα με μια γενετική βάση παρόμοια με την αχονδροπλασία: Η υποχονδροπλασία και η θανατηφόρος δυσπλασία.

---

Κλινική εικόνα αχονδροπλασίας

• Νανισμός
• Κοντά εγγύς άκρα
• Κοντά δάχτυλα χεριών και ποδιών
• Μεγάλο κεφάλι με εμφανές μέτωπο
• Πεπλατυσμένη ρινική γέφυρα
• Κύφωση (κυρτή καμπυλότητα) ή λόρδωση (κοίλη καμπυλότητα)
• Βλαισσότητα και παραμορφώσεις στα γόνατα
• Συχνές λοιμώξεις του αυτιού (λόγω μπλοκαρίσματος της ευσταχιανής), άπνοια ύπνου (κεντρική ή αποφρακτική), και υδροκέφαλο.
• Το μωρό παρουσιάζει κάποια μείωση στο μυϊκό τόνο (υποτονία).
• Η νοημοσύνη είναι συνήθως φυσιολογική σε ασθενείς με αχονδροπλασία.

---

Διάγνωση αχονδροπλασίας

Η αχονδροπλασία μπορεί να ανιχνευθεί πριν από τη γέννηση με τη χρήση των υπερήχων. Διάγνωση πριν από τη γέννηση επιτυγχάνεται με την εξέταση στα κύτταρα που λαμβάνονται με δειγματοληψία χοριακής λάχνης (CVS) ή αμνιοπαρακέντηση.

Ένα τεστ DNA μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν από τη γέννηση για να ανιχνεύσει την ομοζυγωτία, όπου δύο αντίγραφα του μεταλλαγμένου γονιδίου κληρονομούνται.

Τα κλινικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν μεγαλοκεφαλία, κοντά άκρα, εξέχον μέτωπο, κύφωση και υποπλασία του μέσου προσώπου. Μπορεί να παρατηρηθούν επιπλοκές, όπως υδροκέφαλος και επαναλαμβανόμενες υποτροπές μέσης ωτίτιδας. Ο κίνδυνος θανάτου στην παιδική ηλικία αυξάνεται λόγω της πιθανότητας συμπίεσης του νωτιαίου μυελού με ή χωρίς απόφραξη των άνω αεραγωγών.

Ακτινολογικά ευρήματα αχονδροπλασίας

Το κρανίο είναι μεγάλο, με ένα στενό ινιακό τρήμα, και σχετικά μικρή βάση του κρανίου. Τα σπονδυλικά σώματα είναι μικρά. Τα λαγόνια πτερύγια είναι μικρά και τετράγωνα, με μια στενή ισχιακή εγκοπή και οριζόντια οροφή της κοτύλης. Τα σωληνοειδή οστά είναι κοντά και χοντρά με μεταφυσιακή κοίλανση. Υπάρχει υπερανάπτυξη του περονιαίου. Το χέρι έχει μικρό μετακάρπιο και φάλαγγες, και διαμόρφωση τρίαινας.

Η διάγνωση μπορεί να γίνει με το υπερηχογράφημα εμβρύου από την προοδευτική ασυμφωνία μεταξύ του μήκους μηριαίου και της αμφιβρεγματικής διαμέτρου από την ηλικία.

---

Θεραπεία αχονδροπλασίας

Επί του παρόντος, δεν υπάρχει καμία γνωστή θεραπεία για την αχονδροπλασία, παρόλο που η αιτία της μετάλλαξης στον υποδοχέα του αυξητικού παράγοντα έχει βρεθεί.

Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη-GH δεν βοηθά τα άτομα με αχονδροπλασία. Ωστόσο, μπορεί να μακρύνουν τα πόδια και τα χέρια. Συνήθως, τα καλύτερα αποτελέσματα εμφανίζονται κατά το πρώτο και δεύτερο έτος της θεραπείας. Μετά το δεύτερο έτος της θεραπείας με GH, η ευεργετική ανάπτυξη των οστών μειώνεται. Ως εκ τούτου, η θεραπεία με GH δεν είναι ικανοποιητική για μακροχρόνια θεραπεία.

Η γονιδιακή θεραπεία είναι η μελλοντική επιλογή θεραπείας.

Ένα ανάλογο  C-τύπου νατριουρητικό πεπτίδιο (CNP) ελέγχεται για τη θεραπεία της αχονδροπλασίας.

Μερικές φυλές ράτσες σκύλων έχουν ταξινομηθεί ως ''αχονδροπλαστικοί"

Τα ειδικά προβλήματα της αχονδροπλασίας: 

Το ινιακό τρήμα (το μεγάλο άνοιγμα κάτω από το κρανίο) μπορεί να χρειαστεί να διευρυνθεί χειρουργικά σε περιπτώσεις σοβαρής στένωσης και συμπίεσης του νωτιαίου μυελού. Όταν αυτό το άνοιγμα είναι πολύ στενό, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα συμπιέζονται και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κεντρική άπνοια (απώλεια ελέγχου αναπνοής). Αυτή είναι υπεύθυνη για τον κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου σε βρέφη με αχονδροπλασία. Ο κίνδυνος αιφνίδιου θανάτου για βρέφη με αχονδροπλασία, είναι 2-5%

 Οι ασθενείς  με αχονδροπλασία μπορεί να αναπτύξουν σημαντική λόρδωση στο κάτω μέρος της πλάτης, ενώ ανωμαλίες στη μέση πλάτη μπορεί να προκαλέσει ένα  κύφωση στην παιδική ηλικία και συμπίεση του νωτιαίου μυελού στην εφηβεία. Η συμπίεση του νωτιαίου μυελού μπορεί να απαιτήσει χειρουργική επέμβαση για αποσυμπίεση. Η σπονδυλική στένωση είναι η πιο συχνή ιατρική επιπλοκή της αχονδροπλασίας στην ενήλικη ζωή.

 Μπορεί να απαιτηθεί επιμήκυνση των οστών των άκρων και διόρθωση τωνποδιών (συνήθως μετά την πλήρη ανάπτυξη).

 Η οσφυϊκή πεταλεκτομή αναφέρεται, επίσης, όταν η σπονδυλική στένωση προκαλεί συμπτώματα, τα οποία είναι εμφανή σε νεαρούς ενήλικες.

 Δυσαναλογία μεταξύ του εγκεφάλου και της βάσης του κρανίου μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε υδροκέφαλο που αντιμετωπίζεται με την τοποθέτηση μιας παροχέτευσης.

Το μεγάλο κεφάλι σε ασθενείς με αχονδροπλασία, αυξάνει την πιθανότητα της αιμορραγίας μέσα στο κεφάλι του μωρού κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη και καισαρική τομή μπορεί να συνιστάται για ένα έμβρυο με αχονδροπλασία. Το εγκεφαλικό στέλεχος (το οποίο περιέχει ένα κέντρο για τον έλεγχο της αναπνοής) μπορεί να είναι συμπιεστεί σε αχονδροπλασία και συμβάλλει στην μη φυσιολογική αναπνοή.

 Οι έγκυες γυναίκες με αχονδροπλασία, θα πρέπει να γενούν μωρά, με καισαρική τομή, λόγω της μικρής πυέλου τους, καθώς και λόγω του υψηλού κινδύνου γέννησης που σχετίζεται με τραύμα.

•           Οι λοιμώξεις του μέσου ωτός είναι συχνές και μπορεί να οδηγήσουν σε ήπια έως μέτρια απώλεια της ακοής. Ως εκ τούτου, οι λοιμώξεις του αυτιού πρέπει να αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά ή σωληνάκια παροχέτευσης.

•           Ο οδοντιατρικός συνωστισμός των δοντιών, επίσης είναι συχνός. Τα δόντια θα πρέπει να ρυθμιστούν και, εάν είναι αναγκαίο, να αφαιρεθούν για να αμβλυνθεί αυτό το πρόβλημα.

•           Ο έλεγχος της παχυσαρκίας είναι απαραίτητος, και η παχυσαρκία μπορεί να είναι ένα σημαντικό πρόβλημα σε άτομα με αχονδροπλασία. Η υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους εμφανίζεται συνήθως κατά την παιδική ηλικία. Όταν η παχυσαρκία είναι παρούσα, τα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης επιδεινώνονται.Το παιδί με αχονδροπλασία, δεν πρέπει να γίνει υπέρβαρο. Ενήλικες με αχονδροπλασία, θα πρέπει επίσης να παρακολουθούν και να ελέγχουν το βάρος τους.

emedi