Δύο νέα εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου, τα οποία βοηθούν τους ασθενείς να καταπολεμήσουν τα καρκινικά κύτταρα, ενεργοποιώντας τις άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματός τους, άφησαν πολλές υποσχέσεις σε δύο αρχικές μικρές κλινικές δοκιμές, που έγιναν στις ΗΠΑ και στη Γερμανία.
Είναι η πρώτη φορά που ανακοινώνεται ότι ένα εξατομικευμένο εμβόλιο μπορεί όντως να καταστρέψει τους όγκους, γεννώντας πολλές ελπίδες για το μέλλον. Αν και οι μελέτες έγιναν σε λίγους ασθενείς (μόνο 19), κάποιοι επιστήμονες ήδη δήλωσαν ότι η νέα εξέλιξη «μπορεί να αλλάξει τους κανόνες του παιγνιδιού», όσον αφορά τις δυνατότητες καταπολέμησης του καρκίνου. Τα αντικαρκινικά εμβόλια μοιάζουν με αυτά εναντίον των λοιμώξεων, καθώς αναγνωρίζουν τους εισβολείς στο σώμα. Το πλεονέκτημά τους -σε σχέση με τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία- είναι ότι στοχεύουν μόνο στα αντικαρκινικά κύτταρα και όχι και στα υγιή.
Τα εξατομικευμένα εμβόλια πάνε ένα βήμα παραπέρα, καθώς έχουν αναπτυχθεί έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις διαφορετικές καρκινικές μεταλλαξεις κάθε ασθενούς. Τα εμβόλια αυτά κατ’ αρχήν προορίζονται για να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τα νέα αντικαρκινικά φάρμακα ανοσοθεραπείας, ώστε από κοινού να ενισχύσουν τις γραμμές άμυνας του ασθενούς. Οι ερευνητές, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς, το «Nature» και το «New Scientist», χρησιμοποίησαν αρχικά τα πειραματικά εμβόλια εναντίον του μελανώματος, της πιο επιθετικής και θανατηφόρας μορφής καρκίνου του δέρματος. Και στις δύο κλινικής δοκιμές φάσης 1, σε έξι και 13 ασθενείς αντίστοιχα, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Nature», οι όγκοι εξαφανίσθηκαν τελείως σε περισσότερους από τους μισούς καρκινοπαθείς μετά τον εμβολιασμό τους με τα δύο διαφορετικά είδη εμβολίων.
Οι επιστήμονες αναπτύσουν ήδη παρεμφερή εμβόλια και για άλλες μορφές καρκίνου, όπως του εγκεφάλου (γλοιοβλάστωμα), των νεφρών, του αίματος και των ωοθηκών, όπως ανέφερε η επικεφαλής της μίας μελέτης, δρ Κάθριν Γου του Αντικαρκινικού Ινστιτούτου Dana-Farber της Βοστώνης. Το πρώτο εμβόλιο, που εισάγει στους ασθενείς έως 20 μόρια πρωτεϊνών (που αντιστοιχούν στις συχνότερες καρκινικές μεταλλάξεις), είχε εξατομικευθεί για κάθε έναν από τους έξι ασθενείς, μετά την ανάλυση του DNA των καρκινικών και των υγιών κυττάρων καθενός. Το εμβόλιο αποδείχθηκε ασφαλές και με μικρές μόνο παρενέργειες, όπως συμπτώματα τύπου γρίπης, δερματικά εξανθήματα και κόπωση.
Οι τέσσερις από τους έξι ασθενείς δεν εμφάνιζαν ίχνος καρκίνου μετά από 25 μήνες. Οι άλλοι δύο χρειάσθηκαν αργότερα να κάνουν πρόσθετη θεραπεία με άλλα φάρμακα (τους λεγόμενους «αναστολείς του ανοσοποιητικού σημείου ελέγχου»), ώστε να αποτραπεί η δυνατότητα του καρκίνου να αναστέλλει τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος. Μετά την πρόσθετη θεραπεία, και οι δύο αυτοί ασθενείς εμφάνισαν πλήρη ύφεση των όγκων. Το δεύτερο εμβόλιο, που βασίζεται σε μόρια RNA αντί πρωτεϊνών και δοκιμάσθηκε στη Γερμανία από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Γιοχάνες Γκούτενμπεργκ και της βιοφαρμακευτικής εταιρείας Biopharmaceutical New Technologies στο Μάϊντς, με επικεφαλής τον δρα Ουγκούρ Σαχίν, ήταν επίσης εξατομικευμένο, καθώς είχε βασισθεί στις διαφορετικές μεταλλάξεις καθενός από τους 13 ασθενείς.
Οι οκτώ ασθενείς δεν είχαν καθόλου όγκους 23 μήνες μετά τον εμβολιασμό τους, ενώ οι υπόλοιποι πέντε εμφάνισαν υποτροπή. Μετά από πρόσθετη θεραπεία, ανάλογη του πρώτου εμβολίου, ο ένας από τους πέντε εμφάνισε και αυτός πλήρη εξαφάνιση των όγκων. Θα ακολουθήσουν μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές για την αξιολόγηση των δύο εμβολίων. Ήδη η Roche, η μεγαλύτερη εταιρεία ανάπτυξης αντικαρκινικών φαρμάκων στον κόσμο, φαίνεται να «ποντάρει» στο γερμανικό εμβόλιο, καθώς υπέγραψε κιόλας συμφωνία ύψους 310 εκατ. δολαρίων με τη γερμανική εταιρεία, για να δοκιμάσει το εμβόλιο σε συνδυασμό με το δικό της ανοσο-αντικαρκινικό φάρμακο Tecentriq. Οι σχετικές δοκιμές θα αρχίσουν έως το τέλος του 2017 σε ασθενείς με διάφορα είδη καρκίνου.
Η ανταγωνίστρια εταιρεία Neon Therapeutics ξεκίνησε δοκιμές του αμερικανικού εμβολίου σε συνδυασμό με το αντικαρκινικό φάρμακο Opdivo της εταιρείας Bristol-Myer. Φάρμακα όπως το Τecentriq και το Opdivo βελτιώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης, αλλά έχουν επικριθεί για το υψηλό κόστος τους, που ξεπερνά τα 150.000 δολάρια ετησίως. Η προσθήκη ενός εξατομικευμένου εμβολίου ασφαλώς θα ανεβάσει κι άλλο το τίμημα για τους ασθενείς. Οι εταιρείες αντιτείνουν ότι μεσομακροπρόθεσμα οι τιμές της θεραπείας θα υποχωρήσουν δραστικά, χάρη στις οικονομίες κλίμακας λόγω των αυξημένων πωλήσεων και του αυτοματισμού στην παραγωγή των φαρμάκων.