Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Η οικογενειακή διάσταση της κατάθλιψης: Ζήτημα για έναν ή για πολλούς;



Κατάθλιψη... η μη βιωμένη θλίψη. Στην κατάθλιψη το άτομο νιώθει θλίψη για τον αποχωρισμό, πενθεί για το τέλος, για κάτι ή κάποιον που επιθυμούσε πολύ και δεν πραγματοποιήθηκε...

Οι απώλειες και οι αποχωρισμοί είναι συνεχείς και καθημερινοί στη ζωή των ανθρώπων, εντάσσονται μέσα στη φυσιολογική πορεία και στο υγιές προχώρημά μας. Κάθε τέλος μια νέα αρχή, με την έννοια της εξέλιξης. Η θλίψη που συνοδεύει ένα τέλος, μια περίοδο στη ζωή μας που τελείωσε, είναι φυσιολογικό συναίσθημα το οποίο θα διαδεχθεί η προσδοκία και η επιθυμία για το νέο που έρχεται. Πολλές φορές όμως η φυσιολογική θλίψη παρατείνεται, διαρκεί περισσότερο απ’ όσο θα θέλαμε ή όσο θα ήθελε η κοινωνία μας, γίνεται βαθιά, συνοδεύεται σταδιακά από αισθήματα κενού, ανηδονία, έλλειψη ευχαρίστησης για μικρές και καθημερινές χαρές, ματαιότητα, γενικευμένο άγχος και, τέλος, απελπισία.
Η κατάθλιψη, οριζόμενη ως ψυχιατρική διαταραχή που οφείλεται στη δυσλειτουργία νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου (σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη και ντοπαμίνη), αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή και στο πλαίσιο ότι το άτομο νοσεί. Η σύγχρονη ψυχολογία, αποδεχόμενη την κοινωνική διάσταση της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, δεν παραμένει στη βιολογική διάσταση, αλλά εντοπίζει και παρεμβαίνει με ποικίλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, ώστε να βοηθήσει το άτομο να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη και να θεραπευτεί, εστιάζοντας στο ίδιο το άτομο αλλά και στις κοντινές και διαπροσωπικές του σχέσεις.

Σύμφωνα με έρευνες, οι κυριότεροι αιτιολογικοί παράγοντες εμφάνισης κατάθλιψης είναι η παθολογία των γονέων, αν δηλαδή έχουν εμφανίσει διαταραχή διάθεσης ή καταθλιπτικό επεισόδιο στην πορεία ζωής της οικογένειας, καθώς επίσης και τα γνωστικά σχήματα με τα οποία αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τον κόσμο και το συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας (Sander & McCarthy, 2005). Ευρήματα από διαγενεακές και διαχρονικές μελέτες που εστίασαν στην εμφάνιση κατάθλιψης σε τρεις γενιές οικογενειών υπέδειξαν μια άμεση και σταθερή στον χρόνο συσχέτιση στην εμφάνιση κατάθλιψης μεταξύ γονέων και παιδιών, με το ποσοστό να αυξάνεται στα εγγόνια τα οποία είχαν παππούδες με επεισόδιο κατάθλιψης και πιο συχνά να εμφανίζεται στις γυναίκες, στη γιαγιά, στην κόρη-μητέρα και στην εγγονή (Weissman, Wickramaratne, Nomura et al., 2005, Olfson, Marcus, Weissman & Jensen, 2002). Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι οι αντιλήψεις των γονέων για τον κόσμο και τον εαυτό τους, τα γνωστικά τους σχήματα, τα οποία μαθαίνονται από τους γονείς στα παιδιά, επηρέαζαν σε μεγάλο βαθμό την εμφάνιση της κατάθλιψης στα παιδιά τους. Τα γνωστικά σχήματα είναι οι οργανωμένες στάσεις και πεποιθήσεις που έχει ο κάθε άνθρωπος για τον εαυτό του, τον κόσμο και το μέλλον, συνδέονται με τα συναισθήματά μας και καθοδηγούν τις συμπεριφορές μας.
Με βάση τη γνωσιακή συμπεριφοριστική προσέγγιση, η κυριότερη αιτία κατάθλιψης είναι τα αρνητικά ή παραμορφωμένα γνωστικά σχήματα του ατόμου, το οποίο εκτιμά λανθασμένα τα γεγονότα, τις αντιλήψεις για τον εαυτό του και τις σχέσεις με τους άλλους (Beck, 1967, Alloy et al., 2001). Ακόμα όμως και σε οικογένειες που διακατέχονται συνολικά από διαστρεβλωμένες αντιλήψεις για τον κόσμο, τα συμπτώματα της κατάθλιψης μετριάζονται όταν οι γονείς επιδεικνύουν κάποιες λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης προβλημάτων και είναι συναισθηματικά κοντά στα παιδιά τους, ακόμα κι όταν εμφανίζουν καταθλιπτικά συμπτώματα και οι ίδιοι (Klein, 2001).

Αν και ακόμη εξερευνάται η πορεία που ακολουθεί η εξέλιξη της κατάθλιψης όσον αφορά τις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, είναι σαφές ότι επηρεάζεται άμεσα η λειτουργία της οικογένειας, με χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όταν εμφανίζεται αρκετά νωρίς καταθλιπτικό επεισόδιο στην οικογενειακή ζωή παρουσιάζεται έντονη συσπείρωση της οικογένειας γύρω από το καταθλιπτικό άτομο (Costello et al., 2002). Άλλα ευρήματα δείχνουν ότι σε ζευγάρια που το ένα από τα δύο μέλη εμφανίζει κατάθλιψη υπάρχει κλίμα εντάσεων και συγκρούσεων πριν την έναρξη του επεισοδίου, κλίμα το οποίο εμφανίζεται και σε οικογένειες όπου υπάρχει καταθλιπτικό επεισόδιο στο έφηβο παιδί ή στον πατέρα (Keitner, 2005).

Εξετάζοντας λίγο εκτενέστερα τις οικογενειακές σχέσεις και τη λειτουργία της οικογένειας στην κατάθλιψη, τα ευρήματα δείχνουν ότι οι περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ζουν σε ένα αρκετά στρεσογόνο και δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των μελών, η έλλειψη υποστήριξης και η αδυναμία να εμπιστευτούν ο ένας το άλλο (Keitner, 2005). Σε άλλη έρευνα είχε παρατηρηθεί ότι στις καταθλιπτικές οικογένειες οι τομείς που διαταράσσονται, εκτός από την επικοινωνία, είναι η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, καθώς επίσης και η λειτουργία των ρόλων (Keitner et al., 1995).

Οι νεότερες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν την εμφάνιση της κατάθλιψης και γενικά των ψυχιατρικών διαταραχών ως αποτέλεσμα της διατάραξης της επικοινωνίας και των σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας. Σύμφωνα με τη συστημική οικογενειακή θεραπεία, η οικογένεια μελετάται ως ένα δυναμικό σύνολο, ως μια ολότητα, ως μια κοινωνική ομάδα, και κατ’ επέκταση τα προβλήματα που παρουσιάζουν τα άτομα εξετάζονται στο παρόν, τη στιγμή που εμφανίζονται χρονικά στη ζωή τους και σε συνάρτηση με τις κοντινές διαπροσωπικές τους σχέσεις μέσα στην οικογένεια και στο κοντινό κοινωνικό περιβάλλον.

Μητέρες οι οποίες παρουσίαζαν κατάθλιψη αλλά χαρακτηρίζονταν από συναισθηματική διαθεσιμότητα προς τα παιδιά τους μετρίαζαν τις πιθανότητες εμφάνισης διαταραχής στα παιδιά αργότερα. Το ίδιο συνέβαινε και με πατέρες οι οποίοι ήταν αρκετά κοντά στα παιδιά τους τη στιγμή της μητρικής κατάθλιψης στο οικογενειακό πλαίσιο (Mezulis, 2004). Τέλος, έχει αποδειχθεί ότι η κακή λειτουργία της οικογένειας έχει τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα αρνητική επίδραση στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, ενώ η συσπείρωση των μελών και η βελτίωση της οικογενειακής λειτουργίας σε όλους τους τομείς έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική, εμφανίζοντας καλύτερα ποσοστά αντιμετώπισής της σε σχέση με περιπτώσεις όπου αντιμετωπίστηκε ατομικά (Keitner et al., 1995, 1997).

Λεμονιά Σαριγκουλέ, Ψυχολόγος

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τα θαυμαστά οφέλη του πράσινου σαπουνιού

Το πράσινο σαπούνι, για όσους δε γνωρίζουν, είναι πράσινο, λόγω του χρώματος της ελιάς καθώς το ελαιόλαδο, του οποίου οι εξαιρετικά θεραπευτικές ιδιότητες είναι γνωστές και αξιοποιήσιμες από τα αρχαία χρόνια, είναι το βασικό και κύριο συστατικό του. Ωστόσο, πράσινο σαπούνι παράγεται και από άλλα φυτά, πέρα της ελιάς, διατηρώντας έτσι το μεγαλύτερο ποσοστό των πλεονεκτημάτων ενός φυσικά παρασκευασμένου προϊόντος. Η ποικιλία των χρήσεων του ελαιόλαδου και οι μαλακτικές και απολυμαντικές του ιδιότητες, το καθιστούν κάτι πολύ παραπάνω από συστατικό καλής διατροφής, καθώς η χρήση του στη μορφή του σαπουνιού, αν και μοιάζει παλιομοδίτικη, σε πολλούς, παραμένει υπολογίσιμη δύναμη. Πέρα λοιπόν από μυστικό ομορφιάς πολλών γυναικών, που δεν θα σας το αποκαλύψουν ποτέ, έχει θεραπευτική δράση ενάντια σε δερματικές παθήσεις, όπως είναι η ψωρίαση και η δερματίτιδα, ενώ το μεγαλύτερό του πλεονέκτημα παραμένει η προστασία του δέρματος από την αφυδάτωση και την ξηρότητα, χωρίς β...

Αν σας συμβαίνει αυτό στον ύπνο μπορεί να έχετε κατάθλιψη

Η κατάθλιψη, η αϋπνία και η εξάντληση μπορεί να είναι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για τους συχνούς εφιάλτες, υποδεικνύει νέα έρευνα που διενεργήθηκε από το πανεπιστήμιο Turku στην Φινλανδία και η οποία δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Sleep. Αν και η μελέτη δεν αποδεικνύει άμεση σχέση αιτίας-αποτελέσματος, εντούτοις επιβεβαιώνει ότι οι εφιάλτες συνδέονται με την κατάθλιψη, την αϋπνία και την κόπωση. Ο επικεφαλής της έρευνας, Nils Sandman, επιστήμονας στο Κέντρο Γνωστικής Νευροεπιστήμης του πανεπιστημίου, υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη μελέτη δείχνει ότι υπάρχει σαφής σχέση ανάμεσα στην καλή ψυχική διάθεση και τους εφιάλτες. Για τις ανάγκες της έρευνας, οι επιστήμονες εξέτασαν τις περιπτώσεις περίπου 14.000 ατόμων, ηλικίας 25 έως 74 ετών την περίοδο από το 2007 έως και το 2012. Το 53% των συμμετεχόντων ήταν γυναίκες. Κατάθλιψη και εφιάλτες: Τι έδειξαν τα αποτελέσματα Περίπου 45% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι είχαν περιστασιακούς εφιάλτες τις τελευταίες 3...

Δίκερος μήτρα: Επιτρέπει την εγκυμοσύνη;

H δίκερος μήτρα αποτελεί μια συχνή ανατομική παραλλαγή της μήτρας και οφείλεται σε διαταραχή του σχηματισμού της στη διάρκεια στης εμβρυϊκής ζωής. Ουσιαστικά η μήτρα αντί να έχει σχήμα ισοσκελούς τριγώνου, έχει σχήμα σφεντόνας, χωρίζοντας έτσι στα δύο την κοιλότητα του ενδομητρίου. Αυτό θεωρητικά μπορεί να επηρεάσει την εμφύτευση και ανάπτυξη του εμβρύου. Τις περισσότερες φορές όμως μια γυναίκα δεν ξέρει καν ότι έχει δίκερο μήτρα. Μελέτες αποδεικνύουν ότι το 70% περίπου των γυναικών που έχουν δίκερη μήτρα δεν έχουν κανένα πρόβλημα στην εγκυμοσύνη τους. Η διάγνωση γίνεται με απλό ή τρισδιάστατο υπερηχογράφημα, με σαλπιγγογραφία, αλλά και με υστεροσκόπηση και λαπαροσκόπηση. Το πιο κοινό πρόβλημα που συνδέεται με τη δίκερη μήτρα είναι ο πρόωρος τοκετός ή ο ανεπαρκής τράχηλος (πρόωρη διαστολή του τραχήλου) στην εγκυμοσύνη. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να γίνει περίδεση του τραχήλου με ράμμα. Φαίνεται επίσης ότι ποσοστό 15% των καθέξιν αποβολών που οφείλονται σε διατ...