Το ποσοστό των ατόμων στο γενικό πληθυσμό που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση ανέρχεται σε 30-45% περίπου και εμφανίζει σημαντική αύξηση αυξανομένης της ηλικίας. Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Πράγματι η αρτηριακή υπέρταση συνδέεται με ένα ευρύ κατάλογο επιπλοκών που αφορούν την καρδιά (εμφάνιση στενωμάτων στις αρτηρίες της καρδιάς με κίνδυνο εμφράγματος, αρρυθμίες κλπ), από το νευρικό σύστημα (εγκεφαλικά επεισόδιο), από τους νεφρούς (νεφρική ανεπάρκεια), οφθαλμούς (βλάβη στο βυθό), περιφερικά αγγεία (αθηρωσκλήρυνση), κλπ. Υπερτασικό θεωρείται ένα άτομο όταν η αρτηριακή πίεση υπερβαίνει τα 140mmHg για τη συστολική πίεση (τη μεγάλη) και τα 90mmHg για τη διαστολική (ή την πίεση της καρδιάς όπως συνηθίζεται να λέγεται).
Επειδή ο χαρακτηρισμός ενός ατόμου σαν υπερτασικό συνεπάγεται αύξηση ποσοστού όλων των παραπάνω επιπλοκών και απαιτεί χορήγηση φαρμακευτικής αντιυπερτασικής αγωγής για την αποφυγή τους, πιθανά δια βίου, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στις μετρήσεις που πραγματοποιούνται με τα πιεσόμετρα έτσι ώστε αφενός μεν να μη χαρακτηρίσουμε ως υπερτασικά άτομα τα οποία στην πραγματικότητα δεν είναι και στον αντίποδα να μην εφησυχάζουν υπερτασικά άτομα από ψευδώς χαμηλές μετρήσεις της αρτηριακής πιέσεως.
Κατ’ αρχήν σε ότι αφορά τις συσκευές οι παλαιότερες υδραργυρικές συσκευές δεν χρησιμοποιούνται πλέον στα περισσότερα μέρη του πλανήτη. Αντίθετα σήμερα χρησιμοποιούνται συσκευές με μανόμετρα ή τα αυτόματα (ηλεκτρονικά) πιεσόμετρα. Από τα τελευταία τα πιεσόμετρα βραχίονα θεωρούνται πιο αξιόπιστα από τα αντίστοιχα που μετρούν την πίεση στο επίπεδο του καρπού ή του δακτύλου.
Περιοδικά (ανά 6μηνο περίπου) οι συσκευές θα πρέπει να υποβάλλονται σε τεχνικό έλεγχο για επιβεβαίωση της σωστής τους λειτουργίας. Σε σχέση με τις συσκευές ιδιαίτερη σημασία για την σωστή μέτρηση της πίεσης έχει το μέγεθος της περιχειρίδας που θα πρέπει να προσαρμόζεται στην περίμετρο του βραχίονα.
Μικρή σε σχέση με τη περίμετρο του βραχίονα. Χρήση μικρής ως προς τις διαστάσεις του βραχίονα περιχειρίδας μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς υψηλές τιμές αρτηριακής πίεσης. Η μέσου μεγέθους περιχειρίδα έχει μήκος 35εκατοστά. Εάν η μετρημένη με μεζούρα περίμετρος του άνω άκρου, μετρημένη στο μέσο που βραχίονα, υπερβαίνει τα 32 εκατοστά τότε θα πρέπει να χρησιμοποιείται η μεγάλου μεγέθους περιχειρίδα για να έχουμε αξιόπιστες μετρήσεις.
Σε σχέση με τις συνθήκες μέτρησης θα πρέπει να αποφεύγεται το κάπνισμα, η καφεΐνη, τα οινοπνευματώδη, η έντονη άσκηση και οι έντονες συγκινήσεις για περίπου 1 ώρα πριν τη μέτρηση. Για 5 περίπου λεπτά πριν τη μέτρηση θα πρέπει το άτομο να παραμένει καθιστό σε ηρεμία και σε χώρο που δεν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες (ιδανικά η θερμοκρασία θα πρέπει να είναι μεταξύ 20-25ο Κελσίου).
Ο βραχίονας θα πρέπει να είναι στο ύψος της καρδιάς και να είναι πάντα υποβασταζόμενος, δηλαδή να ακουμπάει σε μία επιφάνεια όπως γραφείο, τραπέζι κλπ. Η περιχειρίδα θα πρέπει να τοποθετείται λίγα εκατοστά πάνω από τον αγκώνα. Επειδή μπορεί φυσιολογικά να υπάρχει μία μικρή διαφορά πιέσεως μεταξύ των δύο άνω άκρων (συνήθως μικρότερη ή ίση από 10mmHg) την πρώτη φορά η πίεση θα πρέπει να μετριέται και στα 2 χέρια.
Η τιμή η οποία αντιστοιχεί στην πραγματική αρτηριακή πίεση είναι η μεγαλύτερη και το χέρι με τη μεγαλύτερη πίεση είναι εκείνο το οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιούμε για τις μελλοντικές μετρήσεις. Η περιχειρίδα στα μη αυτόματα πιεσόμετρα (στα ηλεκτρονικά το φούσκωμα γίνεται αυτόματα) θα πρέπει να φουσκώνει περίπου 20μονάδες (χιλιοστά στήλης υδραργύρου) πάνω από την συνήθη συστολική (μεγάλη) αρτηριακή πίεση. Πάντα στα μη ηλεκτρονικά πιεσόμετρα η περιχειρίδα θα πρέπει να ξεφουσκώνει αργά και η τιμή στην οποία ακούγεται με το στηθοσκόπιο ο πρώτος καρδιακός ήχος, αντιστοιχεί στη συστολική πίεση.
Η αρτηριακή πίεση στην οποία οι καρδιακοί ήχοι εξαφανίζονται αντιστοιχεί στη διαστολική (στη μικρή). Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στο ίδιο άκρο θα πρέπει να γίνεται δύο φορές με διαφορά περίπου 2 λεπτά μεταξύ των δύο μετρήσεων και η τιμή της πιέσεως θα αντιστοιχεί στο μέσο όρο των δύο μετρήσεων. Εάν η διαφορά μεταξύ των 2 πραγματοποιηθέντων μετρήσεων είναι σημαντική θα πρέπει να γίνεται και τρίτη μέτρηση και τότε η αρτηριακή πίεση θα υπολογίζεται από το μέσο όρο των δύο χαμηλότερων μετρήσεων.
Για να αξιολογήσουμε συνολικά την αρτηριακή πίεση και να καθορίσουμε εάν άτομο είναι υπερτασικό και έχει ανάγκη από αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να πραγματοποιήσουμε μία σειρά μετρήσεων.
Μία λογική προσέγγιση για μέτρηση της πίεσης στο σπίτι είναι η πραγματοποίηση 2 μετρήσεων την ημέρα για μία περίπου εβδομάδα. Επίσης άτομα τα οποία στα πλαίσια μίας ιατρικής επίσκεψης παρουσίασαν αυξημένη αρτηριακή πίεση θα πρέπει να πραγματοποιήσουν επιπρόσθετες μετρήσεις στο σπίτι γιατί ενδεχομένως να πάσχουν από την αποκαλούμενη "υπέρταση της λευκής μπλούζας" δηλαδή η αυξημένη πίεση να οφείλεται σε φόβο και άγχος και στην ουσία να μην είναι αληθής υπέρταση.
Σε άτομα που για διαφόρους λόγους δεν μπορούν να μετρήσουν στο σπίτι την αρτηριακή πίεση η παρουσία υπέρτασης με μετρήσεις αποκλειστικά στο ιατρείο απαιτεί 3 τουλάχιστον μετρήσεις με μεσοδιάστημα τουλάχιστον μίας εβδομάδας. Σε οριακές ή αμφίβολες περιπτώσεις η 24ωρη καταγραφή της πίεσης με ειδικές συσκευές (αυτό που ονομάζουμε Holter πίεσης) θα ξεκαθαρίσει το "τοπίο".
Γράφει ο Γεώργιος Λάζαρος
Καρδιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ
Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών
ΠΗΓΗ φωτογραφίας: doctormurray.com
Σχόλια