Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Η ψυχοκοινωνική «γέφυρα» μεταξύ άγχους και χρόνιων σωματικών ασθενειών


Η σοβαρή ασθένεια, πολλές φορές μας αναγκάζει να θέσουμε υπό αμφισβήτηση τα όσα πιστεύαμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας.

Ενώ στο παρελθόν, οι σοβαρές – και όχι μόνο – σωματικές ασθένειες, σπάνια ήταν ιάσιμες, σήμερα, χάρη στα τεχνικά κα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε, πολλές από αυτές τις ασθένειες αντιμετωπίζονται είτε με πλήρη αποθεράπευση, είτε με την μακροχρόνια παράταση της ζωής, όσο το δυνατό περισσότερο γίνεται. Αυτό με τη σειρά του γεννά νέες προκλήσεις για τους ειδικούς, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν να κάνουν με την ποιότητα ζωής των ασθενών τους. Οι χρόνιοι ασθενείς βρίσκονται σε μία ιδιάζουσα κατάσταση, όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα όρια της προσωπικής τους αντοχής συνεχώς δοκιμάζονται, σε μία δύσκολη μάχη χωρίς ξεκάθαρο τέλος.

Η κάθε σωματική ασθένεια πυροδοτεί έντονα αρνητικά συναισθήματα και επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας, δηλαδή τον υποκειμενικό τρόπο, με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την σωματική, ψυχική, κοινωνική και προσωπική μας κατάσταση. Ο Ιπποκράτης έλεγε, πως όταν το σώμα ασθενεί, μαζί του ασθενεί και ολόκληρο το «είναι» του ατόμου. Δεν είναι τυχαίο που η ετυμολογική σημασία του όρου «ασθένεια», είναι η απώλεια σθένους.

Η συχνότητα των αγχωδών και συγκινησιακών εκδηλώσεων σε άτομα, τα οποία πάσχουν από χρόνιες, σωματικές ασθένειες, είναι 2-3 φορές μεγαλύτερη από αυτήν που συναντάμε σε υγιή άτομα. Τα πιο συχνά συμπτώματα, τα οποία συναντάμε σε χρόνιους ασθενείς είναι ευερεθιστότητα, ανησυχία, λύπη, απαισιοδοξία για το μέλλον και έλλειψη ικανοποίησης από τη ζωή.

Όταν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την αναπάντεχη εισβολή μίας σοβαρής, χρόνιας ασθένειας, οι ίδιοι διαμορφώνουμε μία ιδιάζουσα εικόνα και κατ’ επέκταση αντίληψη των νέων συνθηκών και προκλήσεων, τις οποίες η ίδια η ασθένεια μας επιβάλει. Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε σε αυτήν εξαρτάται από ιδιοσυγκρασιακούς, προσωπικούς, οικογενειακούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Μερικοί από τους ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να πυροδοτήσουν μία κατάσταση άγχους ή/και κατάθλιψης ως αντίδραση προς την ασθένεια, είναι:

Ναρκισσιστική ολότητα – παράγοντες όπως ο φόβος για το θάνατο, αναπηρία, πόνος και ταλαιπωρία, συχνά οδηγούν στην κατάρρευση της αυτοαντίληψής μας, ώς άτομα αυτόνομα και ανεξάρτητα, τα οποία έχουμε απόλυτο έλεγχο πάνω στα γεγονότα της ζωής μας.

Ακρωτηριασμός και έλλειψη ζωτικότητας – η απώλεια κάποιων ζωτικών λειτουργιών του σώματός μας, συχνά γεννά μέσα μας ένα αίσθημα απαξίωσης ως προς την εικόνα που έχουμε για το ίδιο μας το σώμα, η οποία με τη σειρά της πυροδοτεί ένα αίσθημα φόβου πως μπορεί να χάσουμε την αγάπη και τον σεβασμό των αγαπημένων μας προσώπων.

Απώλεια ελέγχου πάνω στις λειτουργίες του σώματος – η απώλεια ελέγχου πάνω σε λειτουργίες όπως ομιλία, κίνηση και φυσικές ανάγκες, μπορεί να γεννήσει έντονα αρνητικά συναισθήματα στον ασθενή.

Νοσηλεία – η προσαρμογή στο νέο περιβάλλον και ο αποκλεισμός από τα κοινά είναι ένα δύσκολο στάδιο, το οποίο ο ασθενής καλείται να αντιμετωπίσει.

Η σοβαρή ασθένεια, πολλές φορές μας αναγκάζει να θέσουμε υπό αμφισβήτηση τα όσα ξέραμε και πιστεύαμε κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής μας. Ολόκληρο το σύστημα αξιών μας, αποτελούμενο από εμπειρίες, πεποιθήσεις, γνώσεις, κοσμοθεωρίες και προσδοκίες διαταράσσεται.

Η σωστή ψυχολογική αντιμετώπιση των χρόνιων ασθενών, μπορεί να συμβάλει έτσι ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση κάποιων έντονων ψυχο-συναισθηματικών αντιδράσεων όπως άγχος και κατάθλιψη. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να βοηθήσει τον ασθενή να είναι πιο συνεργάσιμος όσο αφορά τις θεραπείες, στις οποίες υποβάλλεται και να διατηρήσει το κουράγιό του να συνεχίσει να συμμετέχει αξιοπρεπώς ως άτομο μέσα στην κοινωνία, την οποία ζει.
  
Μιχάλης Σιάτης, Κλινικός και Συμβουλευτικός Ψυχολόγος, MSc
psychografimata

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τελειομανία: Χαρακτηριστικά και αρνητικές επιπτώσεις

Νιώθεις συχνά την ανάγκη ό,τι κάνεις να το κάνεις τέλεια; Έχεις παρατηρήσει να αναλαμβάνεις μια δουλειά και να μην την παραδίδεις ποτέ γιατί πιστεύεις ότι δεν είναι τέλεια και όλο κάτι λείπει; Καθυστερείς να παραδώσεις projects στη δουλειά σου γιατί νιώθεις την ανάγκη να τα τελειοποιήσεις; Παρατηρείς πως είσαι συνεχώς αγχωμένος γιατί θέλεις όλα να τα κάνεις τέλεια σε όλους τους τομείς της ζωής σου; Εάν έχεις μαζέψει αρκετά ναι στις παραπάνω ερωτήσεις τότε ίσως ανήκεις στην κατηγορία του τελειομανή. Ως τελειομανής ορίζεται ο άνθρωπος που αρνείται να δεχτεί οτιδήποτε λιγότερο από την τελειότητα. Εκφράζει τη συνεχή προσπάθεια ενός ατόμου για την αποφυγή λαθών, δεν δέχεται με τίποτα τη μετριότητα, θέτει εξαιρετικά υψηλά πρότυπα απόδοσης και ασκεί πολύ αρνητική κριτική στον εαυτό του όταν δεν φτάνει αυτά τα πρότυπα, ανησυχώντας πάρα πολύ για το πώς θα τον κρίνουν οι άλλοι άνθρωποι. Ποια είναι λοιπόν τα βασικά χαρακτηριστικά του τελειομανή ανθρώπου; Δεν αφήνει καθόλου χώρο

Σε ποιες παθολογικές καταστάσεις η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) αυξάνει;

      Η ΤΚΕ σαν εργαστηριακή εξέταση συμπληρώνει 80 χρόνια «ζωής». Όπως λέει και το όνομά της, πρόκειται για την ταχύτητα με την οποία καθιζάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια, όταν το δείγμα του αίματος τοποθετηθεί σε ειδικό σωλήνα. Η ΤΚΕ είναι μία απλή, φθηνή, μη ειδική δοκιμασία που εδώ και χρόνια χρησιμοποιείται για την διάγνωση καταστάσεων που σχετίζονται με την οξεία και χρόνια φλεγμονή, τον καρκίνο και τα αυτοάνοσα νοσήματα. ΗΤΚΕ αναφέρεται ως μη ειδική δοκιμασία, διότι όταν τη βρίσκουμε αυξημένη, ο γιατρός δεν μπορεί να καταλάβει σε ποιό σημείο του σώματος υπάρχει φλεγμονή, ποιά είναι η αιτία που την αυξάνει, δεδομένου ότι η ΤΚΕ επηρεάζεται και από άλλες καταστάσεις πέραν της φλεγμονής. Για τον λόγο αυτό η ΤΚΕ πρέπει να αξιολογείται σε συνάρτηση και με άλλες δοκιμασίες. Η ΤΚΕ σημαίνει μια κατάσταση ενεργοποίησης, κάτι σαν “συναγερμό” για τον οργανισμό που κινητοποιείται για να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα. Μπορεί να είναι μια απλή ουρολοίμωξη για παράδειγμα, όπου η ΤΚ

Μολυσματική τέρμινθος: Συμπτώματα, μετάδοση και θεραπεία

Η μολυσματική τέρμινθος είναι μία συχνή ιογενής πάθηση που προσβάλλει το δέρμα και ευκαιριακά τα μάτια. Μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας αλλά προσβάλλει κατά κύριο λόγο παιδιά, σεξουαλικά ενεργείς ενήλικες και αυτούς που για κάποιος λόγο δεν έχουν ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Η ηλικία που εμφανίζεται πιο συχνά στα παιδιά η πάθηση είναι μεταξύ ενός και 10 ετών. Δεν απαιτεί πάντα αντιμετώπιση. Ο ιός της μολυσματικής τερμίνθου ανήκει στην οικογένεια των poxvirus και ονομάζεται Molluscum Contagiosum Virus ( MCV ). Αποικεί μόνο τον άνθρωπο. Υπάρχουν 4 τύποι του ιού: MCV -1, MCV -2, MCV -3 και MCV -4. Ο πιο συχνός είναι ο ιός MCV -1 ενώ ο MCV -2 ανιχνεύεται πιο συχνά σε ενήλικες και είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενος. Συμπτώματα Οι βλάβες της μολυσματικής τερμίνθου είναι μικρά σπυράκια, μεγέθους 1-10 χιλιοστών που μοιάζουν με ογκίδια, ελιές ή μαργαριτάρια. Πρόκειται για στρογγυλές, λευκές και γυαλιστερές βλατίδες (θολωτές) με ομφαλωτό κέντρο, που περιέχουν ένα