Κατά κοινή ομολογία, η
ζάχαρη παρέχει μια προσωρινή πηγή
ενέργειας, όταν νιώθουμε κουρασμένοι,
γι’ αυτό πολλοί αναζητούν αγωνιωδώς
το γλυκό τους, αργά το απόγευμα
(mid-afternoon slump). Μπορεί όντως να πρόκειται
για ένα τεράστιο ποσό ενέργειας, στην
πράξη όμως το σώμα μας δεν μπορεί να το
διαχειριστεί και να αξιοποιήσει.
Ποια είναι η τύχη της
ζάχαρης στο σώμα μας;
Όταν καταναλώνουμε
ζάχαρη, τα επίπεδα της γλυκόζης του
αίματος (σάκχαρο) ανεβαίνουν και το σώμα
μας παράγει ινσουλίνη, ώστε να μεταφερθεί
και να αξιοποιηθεί η γλυκόζη ως πηγή
ενέργειας/καύσιμο. Το σώμα μας μετατρέπει
επίσης τους σύνθετους υδατάνθρακες
(π.χ. άμυλο) και την πρωτεΐνη (μερικώς)
σε ενέργεια, ωστόσο η ζάχαρη έχει πιο
άμεση επίδραση καθώς απορροφάται σε
πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα. Αντίθετα
με άλλες πηγές ενέργειας, η ζάχαρη δεν
παρέχει κανένα θρεπτικό συστατικό, όπως
βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία.
«Δεν χτίζεις χωρίς
υλικά»…
Γι’ αυτό έχει τα αντίθετα
ακριβώς αποτελέσματα: από τη στιγμή που
δεν του παρέχουμε τα αναγκαία (θρεπτικά)
υλικά για να διεκπεραιώσει τις απαραίτητες
μεταβολικές διεργασίες, το σώμα μας
υπολειτουργεί μονίμως μέχρι την ώρα
του γεύματος! Στην πραγματικότητα
λοιπόν, αυξάνει –αντί να εξομαλύνει–
το αίσθημα κόπωσης. Ένα δομικό λάθος,
που τείνουν να κάνουν οι περισσότερες
μαμάδες στα καταπονημένα από το σχολείο
και τις δραστηριότητες παιδία τους: να
δίνουν γλυκά και μπισκότα το απόγευμα,
για να «πάρουν δύναμη και ενέργεια».
Δεν έχεις ενέργεια;
Αφετέρου, η κόπωση είναι
ένα συναίσθημα έλλειψης ενεργητικότητας.
Μπορεί να έχει συναισθηματικές αιτίες
όπως η ανία ή το άγχος, αλλά μπορεί και
να συνιστά σύμπτωμα έλλειψης σιδήρου,
δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα
ή κατάθλιψης.
«Να φάω σοκολάτα ή να
κάνω γυμναστική»;
Μια μελέτη συνέκρινε
τα επίπεδα ενεργητικότητας όσων
κατανάλωσαν σοκολάτα, με όσους έκαναν
γυμναστική. Βρέθηκε ότι η επίδραση της
σοκολάτας ήταν πολύ άμεση, αποδίδοντας
υψηλά επίπεδα ενεργητικότητας, που όμως
διαρκούν πολύ λίγο – περίπου 20 λεπτά.
Όταν το σώμα καλείται
να ανταποκριθεί στο μεγάλο φορτίο
γλυκόζης (από τη λήψη ζάχαρης), παράγει
μεγάλα ποσά ινσουλίνης. Μπορεί λοιπόν
να προκληθεί υπογλυκαιμία – αφού η
γλυκόζη «εξαφανίζεται» από το αίμα προς
τους ιστούς – εντός 2-3 ωρών, που έχει
σαν συνέπεια μειωμένο αίσθημα ενέργειας
ή κόπωση. Προς επιβεβαίωση, στη μελέτη
με τη σοκολάτα, οι συμμετέχοντες που
έφαγαν γλυκό για να… τονωθούν ανέφεραν
ότι είχαν λιγότερη ενέργεια 1-2 ώρες
μετά, σε σχέση με πριν.
Φαγητό χρειαζόμαστε
εκείνη την ώρα!
Κάτι που σημαίνει ότι
είναι πολύ κακή πρακτική η χρήση γλυκού
όταν νιώθουμε κουρασμένοι, ανεξάρτητα
από το περιεχόμενο τους σε θερμίδες και
λίπος. Ίσως γιατί το σώμα μας δεν αντέχει,
δεν μπορεί να επεξεργαστεί το τεράστιο
φορτίο ενέργειας/θερμίδων και λίπους
που μας παρέχουν τα γλυκά, μονό και μόνο
επειδή νιώθουμε μια… κατάπτωση.
Στην πραγματικότητα,
έχουμε ανάγκη από ανατροφοδότηση
(θρεπτικών) υλικών και ενέργειας σε
αξιοποιήσιμη μορφή. Άρα, φαγητό
χρειαζόμαστε εκείνη την ώρα, όχι γλυκό!
Βιβλιογραφία (References)
Fritsch C, Quinn L. Fatigue in patients
with diabetes: a review. J Psychosom Res. 2010 Jul; 69(1):33-41.
Thayer RE. Energy, tiredness, and
tension effects of a sugar snack versus moderate exercise. Journal of
Personality and Social Psychology Jan 1987; Vol 52(1): 119-125.
http://www.clickatlife.gr/euzoia/story/68760/giati-to-apogeuma-pethainoume-gia-kati-gluko
Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc
Σχόλια