Κρύο: Ποιες δερματοπάθειες προκαλεί ή επιδεινώνει;

Η νόσος Raynaud, η κνίδωση και οι χιονίστρες είναι ορισμένες παθήσεις του δέρματος που συνδέονται με το κρύο. Πώς θεραπεύονται;

Η έκθεση του δέρματός μας στο κρύο μπορεί να προκαλέσει ή και να επιδεινώσει μια σειρά από προβλήματα και παθήσεις, από απλή ξηρότητα μέχρι, σε προδιατεθειμένα άτομα, κνίδωση, νόσο Raynaud, χιονίστρες, ατοπική δερματίτιδα και ψωρίαση

Κνίδωση εκ ψύχους

Μια νόσος που μπορεί να προκληθεί από το κρύο είναι η κνίδωση εκ ψύχους. Εμφανίζεται στα σημεία επαφής, με τη μορφή πομφών, δηλαδή ρόδινων ή χρώματος του δέρματος πρηξιμάτων με κνησμό. Αν η επαφή με το ψύχος συνεχιστεί τότε η έκταση των βλαβών μπορεί να επεκταθεί και σε μη εκτεθειμένα μέρη ή να έχουμε και αγγειοοίδημα, δηλαδή πρήξιμο χειλιών, βλεφάρων ή ακόμη και συστηματικών εκδηλώσεων, όπως δύσπνοια.

Πρόκειται για μια μορφή κνίδωσης, στην οποία οι ασθενείς λίγα λεπτά (συνήθως 30 λεπτά) μετά από έκθεση σε κρύο νερό, πάγο, ή κρύο αέρα, εμφανίζουν πομφούς κνίδωσης. Έχουν αναφερθεί σπάνιες μορφές θανάτου από κολύμβηση σε κρύα νερά, μέσω αλλεργικού σοκ και καλό είναι να είναι ενημερωμένοι όλοι οι ασθενείς που έχουν εμφανίσει μια φορά στη ζωή τους τη νόσο. Ένα καλό τεστ για την τεκμηρίωση της διάγνωσης είναι η τοποθέτηση πάγου στο αντιβράχιο για λίγα λεπτά και μετά από αφαίρεσή του παρακολουθείται το δέρμα για την εμφάνιση πομφών κνίδωσης για τα επόμενα 10 λεπτά.

Νόσος Raynaud

Η νόσος Raynaud δεν έχει συγκεκριμένη αιτιολογία. Εμφανίζεται αρχικά με ερυθρότητα. οίδημα των δακτύλων των άκρων χειρών και σε βαρύτερες μορφές και άκρων ποδών. Όσο η επαφή με το κρύο παρατείνεται τόσο τα δάκτυλα αλλάζουν χρώμα και από ερυθρά γίνονται ιώδη. Μεταβολές του χρώματος συμβαίνουν κατά σειρά, πρώτα λευκό (ωχρότητα), μετά κυανό (κυάνωση) και μετά ερυθρό (υπεραιμία καθώς επιστρέφει η ροή του αίματος) Αρχικά ο ασθενής αισθάνεται κνησμό και στο τέλος πόνο. Όταν το δέρμα στην πάσχουσα περιοχή γίνεται ερυθρό ή ιώδες, οι ασθενείς μπορεί να μην έχουν καλή αισθητικότητα. Το φυσιολογικό χρώμα δέρματος επανέρχεται μετά την κρίση. Οι ασθενείς με χρόνια νόσο είναι πιθανόν να αναπτύξουν ατροφία του δέρματος και των υποδορίων ιστών, εύθραυστα νύχια και ευκαιριακά έλκη του δέρματος και γάγγραινα. Όταν η συμπτωματολογία αυτή αποτελεί μέρος αυτοάνοσων παθήσεων τότε ονομάζεται φαινόμενο Raynaud.

Χιονίστρες

Οι χιονίστρες εμφανίζονται σαν πλάκες ρόδινες, ερυθρές, με πόνο και αίσθημα κνησμού, κυρίως στα δάκτυλα αλλά και σε μέρη του σώματος που δεν είναι καλυμμένα, όπως στις φτέρνες, στις κνήμες, στα γόνατα, στους γλουτούς, στη μύτη και στα αυτιά. Συνήθως η νόσος εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή, με υγρασία για μεγάλη χρονική περίοδο. Oι βλάβες υποχωρούν με σχετικά αργούς ρυθμούς σε διάστημα 2-3 βδομάδων, χωρίς να αφήνουν κάποιο σημάδι στο δέρμα. Στις ευπαθείς ομάδες ανήκουν όλοι οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τον πάγο (ψύκτες, παγοποιοί, εργάτες υγρών αερίων και ξηρού πάγου), καθώς και όσοι εργάζονται ή αθλούνται στην ύπαιθρο, στρατιώτες, ταχυδρόμοι, δύτες και ορειβάτες.

Η ακροκυάνωση (acrocyanosis) είναι ένα αγγειοσυσπαστικό νόσημα, χαρακτηριζόμενο από επίμονη ψυχρότητα και κυάνωση των χεριών και λιγότερο συχνά, των ποδιών. Η νόσος εκδηλώνεται μετά από έντονες εναλλαγές θερμοκρασίας και οφείλεται σε υπερευαισθησία του δέρματος στο κρύο. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της ακροκυάνωσης είναι η έντονη εφίδρωση των άκρων, η κυανή απόχρωση των άκρων των χεριών και των ποδιών.

Ως μέσο πρόληψης συστήνεται η αποφυγή του κρύου, η προστασία των χεριών με γάντια και το ζεστό ντύσιμο. Βοηθά η χρήση πιο λιπαρών καλλυντικών από αυτά που επιλέγονται τις άλλες εποχές του χρόνου.

Για την αντιμετώπιση της ξηρότητας του δέρματος λόγω κρύου προτείνεται η χρήση πιο λιπαρών καλλυντικών ουσιών από αυτές που προτιμούμε τις άλλες εποχές του χρόνου, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα, εκτός από την ενυδάτωση, και τη μείωση της διαδερμικής απώλειας νερού, η οποία προκαλείται μετά από το σκάσιμο της επιδερμίδας. Τα προϊόντα που ενδείκνυνται είναι αυτά που περιέχουν βαζελίνη, η οποία δημιουργεί ένα “φιλμ” στο δέρμα, ενώ για την ενυδάτωση πρέπει να προτιμώνται προϊόντα που περιέχουν βρώμη, υαλουρονικό οξύ και διάφορα έλαια.

Θεραπεία

Κνίδωση εκ ψύχους : χορηγείται κορτιζόνη σε μορφή χαπιών, ή ενέσιμη μορφή βραδείας αποδέσμευσης

Νόσος του Raynaud : συστήνεται η αποφυγή του κρύου και η χορήγηση αγγειοδιασταλτικών και κρέμας κορτικοστεροειδών.

Χιονίστρες : οι κρέμες ισχυρών κορτικοστεροειδών βοηθούν σημαντικά, ιδίως αν τα περιστατικά δεν είναι παραμελημένα.

Ακροκυάνωση: Η χορήγηση μινοξιδίλης και η βρωμοκρυπτίνης είναι αρκετά αποτελεσματική

Το κρύο όμως μπορεί να επιδεινώσει και υπάρχοντα δερματικά προβλήματα και κυρίως την ατοπική δερματίτιδα και την ψωρίαση.

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια ενδογενής δερματίτιδα με κληρονομική επιβάρυνση. Με την πάροδο της ηλικίας είναι διαφορετικός ο εντοπισμός της νόσου. Τις περισσότερες φορές εντοπίζεται στις κλειδώσεις και στα μάγουλα. Τα άτομα αυτά έχουν όλο το χρόνο ξηρό δέρμα, για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούν τα εξειδικευμένα για την πάθησή τους προϊόντα, που περιέχουν κυρίως βρώμη. Τα καλλυντικά αυτά υπάρχουν σε συνθέσεις λιγότερο λιπαρές για τους ζεστούς μήνες και περισσότερο λιπαρές για το χειμώνα. Επίσης υπάρχουν προϊόντα με αντιβακτηριδιακή σύνθεση, επειδή στην ατοπική δερματίτιδα οι βλάβες συχνά επιμολύνονται, λόγω του έντονου κνησμού. Προϊόντα καθαρισμού για τη νόσο κυκλοφορούν με ή χωρίς ξέπλυμα.

Η ψωρίαση που συνήθως εμφανίζεται με ερυθηματολεπιδώδεις πλάκες σε αγκώνες και γόνατα αλλά μπορεί και σε όλο τον κορμό επιδεινώνεται τους κρύους μήνες του χειμώνα. Ο ήλιος είναι γνωστό ότι τις πιο πολλές φορές βοηθά τη νόσο, μέσω της υπεριώδους ακτινοβολίας. Παρόλα αυτά, τα συμπτώματα της νόσου καταπραΰνονται σε ζεστό περιβάλλον. Έρευνες δείχνουν πως οι βόρειες χώρες έχουν βαρύτερες μορφές ψωρίασης. Εκτός της ζέστης που συστήνεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πρέπει να αλλάζει και η αγωγή που ακολουθεί ο ασθενής σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του δερματολόγου.

iatronet

Λαμπρινοπούλου Κατερίνα, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος 

foto iatronet