Πολλές φορές τα μικρά
παιδιά κυρίως στη διάρκεια της προσχολικής
ηλικίας (4-5 ετών) είναι ντροπαλά, νιώθουν
ανασφάλεια, δείχνουν φοβισμένα και
συμπεριφέρονται με συστολή όταν έρχονται
αντιμέτωπα με νέες μη γνώριμες καταστάσεις.
Η ντροπαλότητα σύμφωνα
με τους ειδικούς αποτελεί ένα έμφυτο
χαρακτηριστικό της ανθρώπινης
ιδιοσυγκρασίας και μπορεί να είναι ένα
σταθερό στοιχείο της προσωπικότητας
ενός ατόμου όταν εκδηλώνεται με αυξημένη
συχνότητα.
Ας δούμε παρακάτω ποια
είναι τα πιο συνηθισμένα χαρακτηριστικά
στη συμπεριφορά των ντροπαλών παιδιών:
⦁ Κρύβονται πίσω από
τους γονείς τους και γατζώνονται πάνω
τους κάθε φορά που πρέπει να χαιρετήσουν
κάποιο άγνωστο άτομο.
⦁ Αρνούνται να μιλήσουν
σε συνομήλικα παιδιά.
⦁ Αποφεύγουν τη συμμετοχή
σε ομαδικά παιγνίδια.
⦁ Κοκκινίζουν όταν
πρόκειται να μιλήσουν μπροστά σε κοινό
(π.χ. εάν πρέπει να απαγγείλουν ένα ποίημα
σε κάποια σχολική γιορτή).
⦁ Χαμηλώνουν συνήθως
το βλέμμα τους όταν βρίσκονται ανάμεσα
σε αγνώστους.
⦁ Όταν κάποιος τους
απευθύνει το λόγο αποφεύγουν τη βλεμματική
επαφή γυρίζοντας πολλές φορές την πλάτη
τους.
⦁ Ο τόνος της φωνής
τους είναι πολύ χαμηλός.
⦁ Αρνούνται επίμονα
να παρευρεθούν σε μια δραστηριότητα ή
εκδήλωση (π.χ. σε ένα παιδότοπο ή ένα
παιδικό πάρτυ) εάν δεν είναι διαρκώς
δίπλα τους οι γονείς τους ή κάποιος
άλλος ενήλικας με τον οποίο νιώθουν
οικεία.
⦁ Σε άγνωστες καταστάσεις
δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, είναι
ανήσυχα και νιώθουν νευρικότητα, άγχος
και αμηχανία.
⦁ Επιλέγουν να παρατηρούν
από απόσταση το παιγνίδι των συνομήλικων
παιδιών χωρίς να εμπλέκονται σε αυτό.
⦁ Δε ζητάνε ποτέ αυτό
που θέλουν.
⦁ Πολύ σπάνια θα μιλήσουν
οικειοθελώς.
⦁ Είναι προσκολλημένα
και εξαρτώνται απόλυτα από τους γονείς
τους.
⦁ Δεν ανταποκρίνονται
προφορικά στις οδηγίες των εκπαιδευτικών.
Ορισμένες κατευθυντήριες
γραμμές προκειμένου να βοηθήσετε το
ντροπαλό παιδί να ξεπεράσει τη συστολή
και την αμηχανία είναι οι ακόλουθες:
⦁ Αποφύγετε τις
παρατηρήσεις και την αρνητική κριτική
(π.χ. "ήσουν κακό παιδί που δεν χαιρέτησες
τον κύριο που συναντήσαμε", " αμάν
πια πάλι τα ίδια έκανες, καθόσουν μόνος
σου και δεν έπαιζες με τα άλλα παιδάκια
στο πάρτυ").
⦁ Προσπαθήστε μέσα από
τη συζήτηση να ανακαλύψετε την πραγματική
αιτία που κρύβεται πίσω από τη συστολή
που νιώθει το παιδί σας.
⦁ Εξηγείστε του πως
είναι φυσιολογικό να νιώθει μια μικρή
ανησυχία κάθε φορά που βιώνει μια νέα
κατάσταση (π.χ. όταν ξεκινά για πρώτη
φορά τη φοίτηση στον παιδικό σταθμό ή
στο νηπιαγωγείο).
⦁ Μοιραστείτε με το
παιδί σας μια δική σας εμπειρία που σας
έφερε σε αμηχανία και σας προκάλεσε
συστολή. Πείτε του χρησιμοποιώντας απλά
και κατανοητά για τη χρονολογική του
ηλικία λόγια πως και εσείς κάποιες φορές
νιώθετε ντροπή κάποιες όταν έρχεστε
αντιμέτωποι με μια νέα κατάσταση.
⦁ Αναθέστε στο παιδί
πρωτοβουλίες (π.χ. αφήστε το να επιλέξει
το δώρο που θα προσφέρει σε ένα συμμαθητή
του, δώστε του την ευκαιρία να επιλέξει
τι θα φορέσει σε ένα παιδικό πάρτυ,
προτείνετε να πάρει τηλέφωνο ένα φίλο
του και να τον προσκαλέσει στο σπίτι να
παίξουν κ.ά.). Στη συνέχεια επιβραβεύστε
το για αυτά που έκανε.
⦁ Ενισχύστε την
οποιαδήποτε προσπάθεια που κάνει για
να γίνει πιο κοινωνικό όσο μικρή και
εάν σας φαίνεται.
⦁ Δώστε έμφαση στα
θετικά στοιχεία της προσωπικότητάς του
και στα πράγματα που είναι πιο ικανό
και ανταποκρίνεται καλύτερα για να
ενδυναμώσετε την αυτοεκτίμησή του.
⦁ Φροντίστε να
δημιουργείτε ευκαιρίες για επαφές και
κοινωνική συναναστροφή με συνομήλικα
παιδιά (π.χ. προσκαλέστε παιδιά από τη
γειτονιά ή τον παιδικό σταθμό στο σπίτι
και οργανώστε μια ομαδική δραστηριότητα).
⦁ Μη χρησιμοποιείτε
ταμπέλες και εκφράσεις ή χαρακτηρισμούς
με αρνητικό φορτίο που δείχνουν πως το
να είναι κάποιος ντροπαλός είναι κάτι
πολύ σοβαρό και κακό (π.χ. είσαι πια
μεγάλος και δεν είναι σωστό να ντρέπεσαι).
⦁ Κάντε υπομονή και
δώστε στο παιδί το χρόνο του. Μην ξεχνάτε
πως το κάθε παιδί έχει τη δική του
μοναδική προσωπικότητα και εξελίσσεται
με το δικό του ρυθμό.
⦁ Βρείτε με βάση τις
προτιμήσεις του και τι του ταιριάζει
ένα ομαδικό άθλημα (π.χ. χορό, κολύμβηση,
ποδόσφαιρο, μπαλέτο κ.ά) που θα το βοηθήσει
να ενταχθεί πιο εύκολα σε έναν κοινωνικό
κύκλο.
⦁ Δώστε το παράδειγμά
σας στο παιδί με το να είστε εσείς οι
ίδιοι κοινωνικοί, ευγενικοί και ομιλητικοί
κάθε φορά που συναντάτε κάποιον ή
γνωρίζετε κάποιο νέο πρόσωπο.
Σύμφωνα με ερευνητικά
δεδομένα τα ντροπαλά παιδιά έχουν
αυξημένες πιθανότητες να γίνουν έφηβοι
μοναχικοί, ανήσυχοι και με χαμηλή
αυτοπεποίθηση και μπορεί να εκδηλώσουν
κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, φοβίες
(π.χ. αγοραφοβία) ή να πέσουν πιο εύκολα
θύματα οποιασδήποτε μορφής κακοποίησης.
Καλό θα ήταν να
συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχικής
υγείας εάν κρίνετε πως η συστολή του
παιδιού σας ξεφεύγει από τα όρια και
επηρεάζει τη λειτουργικότητά του (π.χ.
εμφανίζει ψυχοσωματικές αντιδράσεις
ή αποφεύγει επίμονα κάθε είδους κοινωνική
επαφή προσποιούμενο τον ασθενή.
Σε κάθε περίπτωση η
στήριξη, η κατανόηση, η αποδοχή και η
ενθάρρυνση των γονέων είναι καθοριστική
για να ξεπεράσει το παιδί τη ντροπαλότητα
και είναι αυτοί που χτίζουν τα θεμέλια
προκειμένου να εξελιχθεί σε έναν ενήλικα
που θα έχει υγιή αυτοεκτίμηση, καλές
και ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις
και θα αντλεί ικανοποίηση από τη ζωή
του.
ΥΓΕΙΑΣ ΔΡΟΜΟΙ
ΜΑΡΙΝΑ ΚΟΝΤΖΗΛΑ
Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Συντονίστρια ομάδων εφήβων και ενηλίκων,
Εκπαιδεύτρια στις Σχολές Γονέων
Σχόλια