Από όποια θεωρητική ψυχολογική σκοπιά κι αν εξετάσουμε τους ανθρώπους, που νιώθουν πληγωμένοι από τους άλλους- ο μεγαλύτερος αριθμός είναι γυναίκες- θα διαπιστώσουμε ότι πρόκειται για άτομα συνήθως θυματοποιημένα, που σπαταλούν όλη τους την ενέργεια για να ευχαριστήσουν με κάθε τρόπο τους άλλους.
Για τον εαυτό τους δεν κρατούν σχεδόν τίποτε, διστάζουν να εκδηλώσουν τις επιθυμίες τους και τα αληθινά τους συναισθήματα.
Στις συγκρούσεις κάνουν πίσω, σιωπούν, κρύβουν τον θυμό τους και περιμένουν από τους άλλους να μαντέψουν τι θέλουν ή να τους αναγνωρίσουν το δικαίωμα να έχουν επιθυμίες.
Σύμφωνα με τον Ε. Berne και τη Συναλλακτική Θεωρία του όλοι, αν και ενήλικες, κρύβουμε μέσα μας ένα παιδί που θέλει να ευχαριστήσει τους άλλους και να εισπράξει το «μπράβο» , την αποδοχή και την αγάπη.
Τα άτομα, που πληγώνονται εύκολα είναι ασύμβατα ανασφαλή, σε σχέση με την ηλικία τους, υποδύονται στιλιζαρισμένους ρόλους, ευχάριστους για τους άλλους, ενώ τα ίδια δεν είναι ο εαυτός τους και « στριμώχνουν» τις επιθυμίες τους κάτω από ένα προσωπείο, που ο Jung ονομάζει «σκιά» και ο Winnikott ψευδή «εαυτό».
Η αυξημένη ευαισθησία στην κριτική και την απόρριψη, η υπερβολική αίσθηση του καθήκοντος, οι ενοχές και οι δεσμεύσεις σε πραγματικές και υποθετικές υποχρεώσεις είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων και ιδιαίτερα των γυναικών, που πληγώνονται εύκολα από τη συμπεριφορά των άλλων.
Έτσι, βιώνουν δυο τουλάχιστον, ασύμβατους μεταξύ τους, εαυτούς, ένα πραγματικό και ένα ψεύτικο: Τον πρώτο τον κρύβουν από τον φόβο της απόρριψης και τον δεύτερο τον βάζουν στην υπηρεσία των άλλων, κατασκευάζοντας διαφορετικές, κάθε φορά, υποπροσωπικότητες, ανάλογες με τις απαιτήσεις των ανθρώπων που συναλλάσσονται.
Μερικές φορές δείχνουν χαρούμενα, ενώ βράζουν μέσα τους από θυμό, άλλοτε φέρονται υποτακτικά, αν και πνίγονται από έλλειψη ελευθερίας, ή συμπεριφέρονται συναινετικά, ενώ θα ήθελαν να εκφράσουν ένα σωρό αντιρρήσεις.
Πρόκειται για μια «ανάποδη» τέχνη της ζωής, που μειώνει την δύναμη και τον αυτοσεβασμό, δημιουργεί άγχος καθώς και αισθήματα κενότητας και καταπίεσης.
Τα πληγωμένα συναισθήματα- ψυχικά μπερδεμένο υλικό- είναι ο τόπος που κυριολεκτικά δείχνει ότι κάθε επιθυμία και κάθε είδους συναίσθημα δεν είναι αποδεκτό , δεν είναι « ευπρεπές» ή δεν είναι συντονισμένο με τους ρόλους, «παιχνίδια» τους ονομάζει ο Berne, που έχει αναλάβει μέ την θέλησή του ένα άτομο.
Γιατί θα πρέπει να λεχθεί ότι είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις των ανθρώπων, που οι συνθήκες τους επιβάλλουν υποχρεωτικά ένα ψεύτικο εαυτό.
Αντίθετα, συνήθως πρόκειται για άτομα που κατασκευάζουν οι ίδιοι τις υπερβολικές υποχρεώσεις τους, τις πλαστές και δεσμευτικές αλήθειες τους, τις ενοχές και τη συνεχή αυτο-αμφισβήτηση.
Έτσι, ένα πληγωμένο άτομο, δημιουργεί σχέσεις «υψηλού κόστους», ασύμβατες με τις αξίες και την αυτοπεποίθησή του, μέχρι ότου αυτό το υψηλό κόστος να το φέρει σε τέτοια κατάσταση απελπισίας, που να αδυνατεί να συγκρατήσει τις καταπιεσμένες επιθυμίες του και τα συναισθήματα ματαίωσης από τα πολλαπλά προσωπεία.
Μια τέτοια ψυχική κατάσταση είναι το σημάδι ότι κάποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν και κάποιες επιλογές επίσης πρέπει να αλλάξουν.
Μια προσπάθεια αλλαγής σημαίνει:
Συναίσθηση της προσωπικής ευθύνης για το είδος και την ποιότητα των συναισθημάτων μας, ως σημαντικού παράγοντα αλλαγής νοοτροπίας και συμπεριφοράς απέναντι στους άλλους.
Αυτογνωσία, δηλαδή καθορισμό και ιεράρχηση των αναγκών, επιθυμιών, αξιών
Καλύτερη αυτοαξιολόγηση σχετικά με τις ικανότητες και αποδοχή του κινδύνου και της πιθανότητας να είναι ή να μην είναι κάποιος αρεστός.
Αλλαγή της αντίληψης ως προς τα δικαιώματα, την ελευθερία και την αυθεντική έκφραση συναισθημάτων.
Καλύτερη επαφή με την εσωτερική μας φωνή, τα δικά μας συναισθήματα, σε σχέση με γεγονότα, καταστάσεις και συμπεριφορές των άλλων.
Αποφυγή του εστιασμού αποκλειστικά και μόνο στις ανάγκες των άλλων και αναγνώριση των υποχρεώσεων απέναντι στον εαυτό μας
Περιορισμό των υπηρεσιών και των διευκολύνσεων στους άλλους.
Η συνεχής διαθεσιμότητα όπως και η υπερβολική δοτικότητα κουράζει και θα προκαλέσει μελλοντικές εντάσεις και θυμούς στις σχέσεις όταν θα θελήσουμε να τις περιορίσουμε επειδή κανείς δεν θέλει να χάσει εύκολα τα επιπλέον του προνόμια.
Διάλογος πάνω στο ζήτημα των ζωτικών αναγκών μας και ειδικά όταν τις επανακαθορίζουμε.
Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος ούτε να τις ξέρει αλλά και ούτε να τις φαντάζεται.
Δεν είναι λοιπόν αυτονόητες και όσο πιο γρήγορα συζητηθούν τόσο το καλύτερο για τη σχέση.
Έλεγχος, κατά καιρούς, πού βρίσκονται οι σχέσεις μας, αν νιώθουμε ικανοποιημένοι συναισθηματικά, πνευματικά, ερωτικά κοινωνικά.
Μια τέτοια ενημερότητα δεν χρειάζεται πολύ χρόνο ή ιδιαίτερη σκέψη.
Αρκεί να είναι ειλικρινής κάποιος με τον πραγματικό εαυτό του.
Μαρία Λασσιθιωτάκη, Ψυχολόγος
www.livit.gr
Σχόλια