Το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης είναι ένας όρος που δημιούργησε ο Richard Gardner στις αρχές της δεκαετίας '80.
Τον "εμπνεύστηκε" για να αναφερθεί σε αυτό που ο ίδιος περιέγραφε ως μια διαταραχή στα πλαίσια της οποίας ένα παιδί με διαζευγμένους γονείς συστηματικά και αδικαιολόγητα μειώνει και προσβάλλει τον ένα γονέα, σαν αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων που περιλαμβάνουν την πλύση εγκεφάλου από πλευράς του άλλου γονέα (συνήθως στα πλαίσια μιας διαφοράς ως προς την ανάθεση της γονικής μέριμνας) καθώς και τις προσπάθειες του παιδιού να κακολογήσει ή κατηγορήσει άδικα τον άλλο γονέα.
Στις αρχές του 1970, όταν τα διαζύγια σημείωσαν μεγάλη αύξηση στον δυτικό κόσμο, ο Gardner ερεύνησε βαθιά το θέμα των επιπτώσεων στα παιδιά των οποίων οι γονείς είχαν πάρει διαζύγιο. Δεν ήταν εύκολο να εξηγηθούν φαινόμενα όπου το παιδί στρεφόταν εναντίον του γονέα, που δεν είχε την επιμέλεια, χωρίς λόγο. Αυτό μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Δεν ήταν απλή συκοφαντική δυσφήμιση του άλλου γονέα...ήταν ολική αποκοπή συναισθηματικά από τον άλλο γονέα. Πρώτος μίλησε γ' αυτό ο Γκάρτνερ (PAS : Parental Alienation Syndrome) αλλά και οι Turkat, Nichols, κτλ.
Πράγματι, ο Gardner και ο Turkat μετά από έρευνες νομικών και ψυχολογικών θεμάτων και περιπτώσεων παιδιών διαζευγμένων, απέδειξαν ότι αποτελεί σύνδρομο βαθιά ριζωμένο στον ψυχικό κόσμο του παιδιού και δεν αποβάλλεται. Υπάρχει σε ήπια, σε μέτρια και σε βαρεία μορφή. Στην τελευταία κατηγορία, το παιδί δεν έχει ενοχές, δεν θέλει καμία σχέση με τον άλλο γονέα (ούτε και τηλεφωνική), τρομάζει με την παρουσία του και τον απεχθάνεται. Μάλιστα, μπορεί και να πάει σε δικαστήριο εναντίον του, συνήθως επειδή το έπεισε ο γονέας με τον οποίο συμβιώνει. Το 2002 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνώρισε το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης σε μια Διεθνή Διάσκεψη. Η Μέρι Μπανότι, διαμεσολαβήτρια για τις απαγωγές παιδιών σε διεθνές επίπεδο, γράφει στην έκθεσή της, (Παράρτημα V) ότι:
«...Αυτό το φαινόμενο αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως πρόβλημα των παιδιών στα οποία δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στον ένα ή στον άλλο γονέα. Ο γονέας που έχει την επιμέλεια φροντίζει να αποξενώσει τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια από τα παιδιά του και αυτή η πρακτική είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένη και έχει καταστροφικές συνέπειες για το παιδί. Είναι σημαντικό οι δικαστικές αρχές και οι κοινωνικοί λειτουργοί που αναλαμβάνουν παιδιά σε αυτή την κατάσταση να γνωρίζουν ότι υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές και δεν πρέπει να κάνουν διακρίσεις κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την πρόσβαση και τα δικαιώματα επίσκεψης.»
Ποια συμπτώματα υπάρχουν για το Σύνδρομο αυτό;
• Άγχος
• Κατάθλιψη
• Νευρικότητα
• Αδιαφορία προς τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια
• Εχθρότητα
• Απέχθεια
• Δεν θέλει τηλεφωνική ή καμία άλλη επαφή με τον άλλο γονέα
• Δεν δέχεται δώρα ή χαρτζιλίκι από τον άλλο γονέα
• Ακυρώνει συναντήσεις μαζί του
Η εξελικτική ψυχολόγος κα Τρυφωνίδου αναφέρει ότι το Σύνδρομο αυτό αναπτύσσεται όταν υπάρχουν 3 κατηγορίες γονέων:
1. Οι αφελείς γονείς που κάνουν αρνητικά σχόλια ο ένας για τον άλλο για να ενδυναμώσουν τη δική τους σχέση με το παιδί.
2. Οι ενεργοί γονείς που φέρονται επιθετικά και επικριτικά και στοχοθετούν σταθερά τον άλλο γονέα
3. Οι γονείς με έντονες εμμονές που είναι αποφασισμένοι να καταστρέψουν τον δεσμό του ανήλικου με τον γονέα.
Τα αποτελέσματα των κλινικών ερευνών δείχνουν ότι παιδιά με τέτοιο σύνδρομο έχουν μεγάλη δυσκολία να αναπτύξουν υγιείς σχέσεις στο μέλλον, παρουσιάζουν θέματα εμπιστοσύνης και πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Σε πέντε πολιτείες των ΗΠΑ, αναγνωρίσθηκε η 25η Απριλίου κάθε έτους ως ημέρα γονικής αποξένωσης. Στην Ελλάδα, πρώτοι που μίλησαν μέσω Διεθνών Συνεδρίων, ήταν ο ψυχίατρος Χριστοδουλάκης.
Δυστυχώς το φαινόμενο αυτό δεν είναι σπάνιο και γι’ αυτό πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή και μέριμνα στους γονείς και τα παιδιά τους.
Παπακυργιάκη Χρύσα, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
Σχόλια