"Όσο περισσότερα ταξίδευα ,τόσο συνειδητοποιούσα ότι ο φόβος κάνει ξένους, τους ανθρώπους που θα έπρεπε να είναι φίλοι" Shirley MacLaine
Πριν από λίγο καιρό έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο « Overcoming relationship fears» του Lawrence E. Hedges. Μέσα από αυτό ,παρουσίασε την ιδέα ότι εφτά διαφορετικά είδη φόβων που έχουν αναπτυχθεί από την παιδική ηλικία, εμπλέκονται στη ζωή μας και τις σχέσεις μας και κρύβονται πίσω από πολλά προβλήματα, φοβίες, ασθένειες αλλά και δυσλειτουργικές σχέσεις. Διαβάζοντας το βιβλίο μου ήρθε η εικόνα από το παραμύθι «η χιονάτη και οι εφτά νάνοι». Βέβαια σε αυτή την περίπτωση ο τίτλος που μου ήρθε είναι «οι εφτά γίγαντες ( φόβοι) και η ζωή μας ( ο καθένας μπορεί να βάλει το όνομα του)»
Δεν είμαι σίγουρη ότι οι φόβοι στην πραγματικότητα είναι εφτά ή οκτώ ή τρεις , αυτό που πιστεύω ακράδαντα είναι ότι τους βρίσκουμε στις ζωές όλων των ανθρώπων περισσότερο ή λιγότερο. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που αυτοί οι φόβοι έχουν κυριαρχήσει στις ζωές τους και τις κατευθύνουν με τέτοιο τρόπο ώστε οι ίδιοι να νιώθουν νάνοι μπροστά τους . Αυτό που είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε είναι η σχέση που έχουν με το σώμα και τις σκέψεις μας. Όπως θα δούμε παρακάτω κρύβονται πίσω από πολλές συμπεριφορές , ανασφάλειες, σωματικές ενοχλήσεις και κυρίως δυσλειτουργικές σχέσεις. Είναι σημαντικό να στρέψουμε την προσοχή πίσω από τις συμπεριφορές, τις επιφανειακές σκέψεις και να δούμε με προσοχή τι αναζητάει η καρδιά μας και τι μας λέει το συναίσθημα. Συχνά η ενημερότητα και η γνώση για κάτι που έχουμε μάθει να καταπνίγουμε είναι αρκετή για να αρχίσει κάτι να αλλάζει στη ζωή μας.
Κάθε άνθρωπος έρχεται σε αυτό τον κόσμο ως αποτέλεσμα μιας σχέσης, μεγαλώνει, αναπτύσσεται, μαθαίνει τον εαυτό του και τον κόσμο και συνεχίζει να ζει μέσα σε σχέσεις. Ο εαυτός μας είναι κάθε στιγμή εμπλεκόμενος στις σχέσεις μας, έτσι αν θελήσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας ,θα πρέπει να δώσουμε προσοχή εκεί, γιατί τόσο οι σκέψεις όσο και τα συναισθήματα και το σώμα μας αναπτύσσονται και συνεχίζουν να ζουν μέσα στις σχέσεις.
Αν σκεφτούμε κάποιες δυσκολίες που έχουμε σε σχέσεις ,θα νιώσουμε ταυτόχρονα την αίσθηση του σώματος μας να αλλάζει σε κάποια σημεία ( ένταση, σφίξιμο, τρέμουλο κτλ) Συνεπώς αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει μια σχέση μεταξύ σκέψης- συναισθήματος- σώματος και αυτή τοποθετείται στο κέντρο των βαθύτερων φόβων που αφορούν τις σχέσεις οι οποίοι κρύβονται πίσω από τη συμπεριφορά μας περισσότερο από ότι αντιλαμβανόμαστε.
Ζούμε σε μια κοινωνία που εξυψώνει την αγάπη, τη φιλία και τις σχέσεις. Σπάνια όμως θυμόμαστε ότι οι καλές σχέσεις δύσκολα εγκαθιδρύονται και δύσκολα διατηρούνται. Υγεία και ικανοποιητικές σχέσεις είναι αποτέλεσμα ανθρώπων που βρήκαν το θάρρος να ακουμπήσουν ο ένας στον άλλο και από κοινού να μοιραστούν τις εμπειρίες τους όσο πιο ειλικρινά και πιο βαθιά.
Παίρνοντας το ρίσκο να είμαστε μαζί, να γελάμε, να παίζουμε και να μιλάμε ο ένας με τον άλλο για τα συναισθήματα μας και τις ιδιωτικές μας εμπειρίες , δύο ζωές γεμάτες πιθανότητες μπορούν να μπλεχτούν και να προφέρουν περισσότερη ευτυχία από ότι μπορούμε να φανταστούμε
Πολλές φορές αγνοούμε τη «δουλειά» που χρειάζονται οι ικανοποιητικές σχέσεις γιατί τόσο βαθιά φοβόμαστε να επενδύσουμε του ς εαυτούς μας και να πληγωθούμε στη διαδικασία του να σχετιστούμε. Όσο και να δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε κάτω από τα περισσότερα καθημερινά στρες και προβλήματα της ζωής κρύβεται το πόσο πολύ φοβόμαστε να μη πληγωθούμε από άλλους. Όσο όμως και να προσπαθούμε να απομακρυνθούμε από την επίγνωση των φόβων μας, κάθε μέρα κατακλινόμαστε από στιγμιαίες εξάρσεις εντάσεις που συνοδεύονται από μπερδεμένες σκέψεις και εικόνες.
Ο φόβος ελέγχει τη ζωή μας με πολλούς τρόπους είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι. Από την παιδική ηλικία έχουμε αναπτύξει αντιδράσεις σε πολλές καταστάσεις φόβου. Είμαστε πλάσματα της συνήθειας και κουβαλάμε το συναισθηματικό φόρτο και τις δυσκολίες από την παιδική ηλικία και αργότερα στη ζωή μας. Οι πρώιμες και αρχικές αντιδράσεις μας στο φόβο εμφανίζονται στην παρούσα ζωή μας ασκώντας επίδραση στο πως λειτουργούμε και σχετιζόμαστε.
Πολύ νωρίς στη ζωή μαθαίνουμε, « Μη φοβάσαι, αντιδράς υπερβολικά», « Να είσαι δυνατός», « Φέρσου ώριμα». Σύντομα μαθαίνουμε να πνίγουμε ακόμα και την ενημερότητα των περισσότερων φόβων μας. Όταν όμως δεν έχουμε επίγνωση του τι φοβόμαστε, δεν είμαστε ικανοί να ξεχωρίσουμε τους αληθινούς κινδύνους του σήμερα από πολλές αυτοματοποιημένες αντιδράσεις φόβου.
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε γιατί το σώμα μας αντιδρά με ένταση ή με πόνο όταν δεν υπάρχει καμία ορατή απειλή. Δεν συνειδητοποιούμε ότι οι σωματικές αντιδράσεις αρκετές φορές είναι συμπτώματα φόβων που ζουν μέσα μας.
Αναρωτιόμαστε γιατί έχουμε το ίδιο ή παρόμοια προβλήματα σε όλες τις σχέσεις μας. Οι συμπεριφορές μας είναι αυτοματοποιημένες αντιδράσεις σε φόβους, οι φόβοι μας είναι αντανακλαστικά από το παρελθόν, που άσκοπα μας ανατρέπει τις τωρινές μας σχέσεις. Οι φόβοι αυτοί συχνά αντιδρούν εναντίον μας γιατί σκέφτονται για εμάς, μπορεί να σημάνουν κίνδυνο όταν δεν υπάρχει κανένας, μπορεί να μη μας αφήσουν να προσέξουμε ένα πραγματικό κίνδυνο γιατί έχουν στρέψει την προσοχή σε κάτι που έχουμε μάθει να μας τρομάζει.
Εφτά είδη φόβου έχουν εγκαθιδρύσει ένα συνεχιζόμενο και πολλές φορές καταστροφικό κλοιό γύρω από τη ζωή μας. Μας περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό από το να ζήσουμε τη ζωή μας στο φουλ και με πάθος ενώ υπονομεύουν την ικανότητα μας για υγιείς, επιτυχημένες σχέσεις. Αργότερα στο χρόνο αυτοί οι φόβοι μπορεί να αποδειχτούν καταστροφικοί για εμάς με πολλούς τρόπους.
Τα εφτά είδη φόβου απορρέουν από εφτά διαφορετικά είδη σχεσιακών εμπειριών που όλοι συναντάμε στα διαφορετικά στάδια της ανάπτυξης. Ποιοι είναι όμως οι εφτά φόβοι που βάζουν τρικλοποδιές στη ζωή μας;
1.Φόβος της μοναξιάς : Τρέμουμε στην ιδέα του να κάνουμε το πρώτο βήμα και να μη βρούμε κανένα να ανταποκριθεί στις ανάγκες μας. Φοβόμαστε μήπως μας αγνοήσουν, μας αφήσουν μόνους και μας φερθούν σαν να μην είμαστε σημαντικοί. Νιώθουμε ότι κανείς δε θα ανταποκριθεί στις ανάγκες μας, άρα ποιο το νόημα να πλησιάσουμε;
2.Φόβος της σύνδεσης: Εξαιτίας τρομακτικών και επώδυνων εμπειριών στο παρελθόν, το να συνδεθούμε συναισθηματικά και στενά με άλλους φαντάζει επικίνδυνο. Οι εμπειρίες της ζωή μας, μας έχουν κάνει να νιώθουμε ότι ο κόσμος δεν είναι ένα ασφαλές μέρος. Φοβόμαστε να μην πληγωθούμε γι αυτό συχνά νιώθουμε ότι ενώ μπαίνουμε σε σχέσεις κάτι μας εμποδίζει να συνδεθούμε.
3.Φόβος της εγκατάλειψης: Αφού έχουμε συνδεθεί συναισθηματικά ή έχουμε δεθεί με κάποιον, φοβόμαστε να μη μας εγκαταλείψουνε με την ανάγκη μας για αγάπη, επαφή, ολοκλήρωση να έχουν μείνει ακάλυπτες ή κάποιοι φοβούνται να μην χαθούν στις ανάγκες του άλλου. Σε κάθε περίπτωση ο κόσμος δεν είναι ένα αξιόπιστο μέρος και ζούμε με τον κίνδυνο της εγκατάλειψης. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί στη συμπεριφορά μας με το να γίνουμε πολλοί προσκολλημένοι και εξαρτημένοι ή να γίνουμε πολλοί ανεξάρτητοι. Το πιο πιθανό είναι ότι ανάλογα το ρόλο που έχουμε αλλάζουμε τις συμπεριφορές αυτές.
4.Ο φόβος του να είμαστε πλήρως ο εαυτός μας: Έχουμε όλοι βιώσει την απόρριψη και ίσως την τιμωρία επειδή αφήσαμε τον εαυτό μας να εκφραστεί με τρόπους που οι άλλοι δε βρήκαν αρεστό. Έτσι μπορεί να φοβόμαστε να αφήσουμε τους εαυτούς μας και να κάνουμε γνωστές τις ανάγκες μας στις σχέσεις μας. Νιώθουμε ότι ο κόσμος δε μας αφήνει να είμαστε πλήρως ο εαυτός μας. Μπορεί να σταματήσουμε να βγάζουμε τον εαυτό μας παραέξω τελείως , μπορεί να είμαστε υπερβολικά απαιτητικοί από εμάς σε σημείο που να φερόμαστε εκδικητικά στον εαυτό μας ή μπορεί να σχετιζόμαστε με παθητικό-επιθετικό τρόπο.
5.Φόβος της έλλειψης αναγνώρισης. Όταν δε λαμβάνουμε την αποδοχή και τη σιγουριά που χρειαζόμαστε στις σχέσεις μας, μένουμε με μια αίσθηση ότι οι άλλοι δε μας βλέπουν ή δε μας αναγνωρίζουν γι αυτό που πραγματικά είμαστε. Φοβόμαστε ότι δε μπορούμε να επιβεβαιωθούμε μέσα στις σχέσεις μας ή ότι οι άλλοι μπορούν να μας σέβονται και να μας αγαπάνε μόνο όταν είμαστε αυτοί που θέλουν να είμαστε. Μπορεί να πιέζουμε τον εαυτό μας, να κυνηγάμε μια ανέφικτη τελειότητα, να δουλεύουμε συνεχώς για να νιώθουμε ότι οι άλλοι μας βλέπουν και μας αναγνωρίζουν. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να αφηνόμαστε στην οργή που μας προκαλεί ο φόβος, να μην προσπαθούμε για τίποτα, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται μέσα μας συναισθήματα εξευτελισμού και ντροπής.
6.Ο φόβος της αποτυχίας & επιτυχίας: Όταν έχουμε αγαπήσει και χάσει ή προσπαθήσει και αποτύχει, μπορεί να φοβόμαστε να εκθέσουμε τον εαυτό μας σε ανταγωνιστικές εμπειρίες ξανά. Όταν έχουμε επιτύχει και κερδίσει, κάποιες φορές ίσως εις βάρος κάποιου, μπορεί να νιώσουμε ενοχή ή φόβο αντίποινας. Έτσι μαθαίνουμε να κρατάμε πίσω τον εαυτό μας στον τομέα της αγάπης, της εργασίας και γενικά της ζωής, χωρίς να ρισκάρουμε ούτε να επιτύχουμε ,ούτε να αποτύχουμε. Μπορεί να νιώθουμε ότι ο κόσμος δε μας αφήνει να προχωρήσουμε ή να νιώσουμε ένοχοι και φοβισμένοι επειδή δεν έχουμε εκπληρώσει τους στόχους μας
7.Ο φόβος του να είμαι πλήρως ζωντανός. Η δημιουργική μας ενέργεια και χαρά, όλη η έκταση της προσωπικότητας μας κάποιες φορές αναπόφευκτα έρχεται σε συγκρούσεις με τις απαιτήσεις από την οικογένεια, τη δουλειά, τη θρησκεία, τον πολιτισμό και την κοινωνία. Ερχόμαστε να πιστέψουμε ότι πρέπει να περιορίσουμε τη ζωτικότητα μας για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις και προσδοκίες του κόσμου που ζούμε. Αντί να βγάλουμε τους εαυτούς μας προς τα έξω με όλη την ενέργεια και ζωτικότητα, μπορεί να περιοριστούμε σε μια μέτρια άνεση ή να ζούμε έχοντας την αίσθηση του κενού.
Αν διαβάζοντας την παραπάνω παρουσίαση αναγνωρίσατε συμπεριφορές δικές σας, δε χρειάζεται να νιώθετε άσχημα. Ακριβώς το ανάποδο θα έλεγα, ίσως να είναι μια ευκαιρία για να χαρείτε, γιατί το πρώτο βήμα για να ζήσετε τη ζωή που θέλετε είναι η αναγνώριση των εμποδίων. Οι φόβοι, οι συμπεριφορές, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι σωματικές αντιδράσεις που συνδέονται με τους φόβους, δε βρίσκονται μέσα μας, σε κάποιο απροσπέλαστο σημείο του εαυτού μας, υπάρχουν εκεί που τους βιώνουμε, έξω από εμάς, μέσα στις σχέσεις μας, τις προσδοκίες από τον εαυτό μας και τους άλλους και εκεί μπορούμε και να τους παλέψουμε. Από τη στιγμή που ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει τι φοβάται ξεκινάει να γράφει το δικό του παραμύθι, ένα παραμύθι όπου ο φόβος θα ξαναγίνει νάνος και στο τέλος θα πούμε « Και ζήσαμε εμείς καλά και θα ζούμε ακόμα καλύτερα!»
https://www.elenakostaki.com/-----cvr4
Κωστάκη Έλενα - Ψυχολόγος
Σχόλια