Ψυχραιμία! Κρίση (πανικού) είναι θα περάσει!

 

«Ήμουν στο γραφείο και ετοιμαζόμουν για το επόμενο ραντεβού μου, όταν ξαφνικά αισθάνθηκα τη γη να φεύγει κάτω από τα πόδια μου. Ένιωσα έναν τρομερό φόβο, ενώ το γραφείο άρχιζε να γυρίζει και να μου κόβεται η ανάσα. Τότε ήρθε ένας οξύς πόνος στο κεφάλι, όχι σαν χτύπημα ή αυτό που έχεις όταν είσαι άρρωστος, αλλά σα να σε πιέζει μια τεράστια τανάλια. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν ταμπούρλο λες και ήθελε να σπάσει. Γούρλωσα τα μάτια μου και προσπάθησα να πιάσω το κινητό μου γιατί ήμουν σίγουρη ότι θα πάθαινε καρδιακό. Τα χέρια μου τρέμανε και δεν μπορούσα να πάρω τον άντρα μου τηλέφωνο. Μου έπεφτε το κινητό από τα χέρια. Φοβήθηκα ότι δεν θα πρόλαβα να ειδοποιήσω κανέναν, φοβήθηκα ότι θα πεθάνω.»

Η διαταραχή πανικού είναι μια από τις πιο συνηθισμένες αγχώδεις διαταραχές. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι οι χρόνιες και επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού. Μια κρίση πανικού, τώρα, είναι μια πολύ έντονη και ξαφνική δόση άγχους που συνοδεύεται από δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα. Τέτοια συμπτώματα μπορεί να είναι: ταχυκαρδία, εφίδρωση, ζάλη, δύσπνοια, πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι, γαστρεντερικές ενοχλήσεις (κυρίως στομαχικές) μυρμήγκιασμα στα άκρα, έντονο τρέμουλο, τάση για λιποθυμία, αίσθηση ξαφνικής και έντονης ζέστης ή ρίγος και τέλος αίσθηση αλλαγμένου περιβάλλοντος ή/και αλλαγμένου του εαυτού ως προς το περιβάλλον.

Πολλές φορές η οξύτητα των συμπτωμάτων και το αιφνίδιο του χαρακτήρα τους μας κάνουν να αισθανόμαστε την ανάγκη να «δραπετεύσουμε» από την κατάσταση ή από το μέρος που συμβαίνουν αυτά. Δεν είναι πάντα απαραίτητο να βιώσουμε όλα τα παραπάνω συμπτώματα αλλά έστω ένα μέρος αυτών. Στην ουσία η κρίση πανικού είναι μια υπερβολική δόση άγχους κατά την διάρκεια της οποίας κάνουν την εμφάνισή τους σωματικά συμπτώματα με έναν γρήγορο και οξύ τρόπο.

Καλά όλα αυτά, αλλά για κάποιον που βιώνει μια κρίση πανικού το σύνολο των συμπτωμάτων είναι τόσο έντονο όπου με δυσκολία, πολλές φορές, μπορεί να το υπομείνει. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Στο κάτω-κάτω της γραφής όλα αυτά τα συμπτώματα λίγο πολύ – για να μην πούμε ακριβώς – είναι ίδια με αυτά που αισθανόμαστε όταν μας φοβίζει κάτι και πρέπει να δράσουμε ή όταν αθλούμαστε. [βλ. Τι είναι το Άγχος;] σίγουρα λοιπόν πρέπει να υπάρχει κάποια παράμετρος που κάνει αυτά τα συμπτώματα «ανυπόφορα». Η Επιστήμη της Ψυχολογίας και η Γνωσιακή προσέγγιση, μετά από έρευνες, κατέληξαν ότι η παράμετρος αυτή είναι η σκέψη. Ο τρόπος, δηλαδή, που σκεφτόμαστε για όλα αυτά που συμβαίνουν κατά την διάρκεια που βιώνουμε μια υπερβολική δόση άγχους, μια κρίση πανικού. Η φύση των σκέψεων τη στιγμή εκείνη είναι καταστροφική. Αυτό σημαίνει ότι μερικοί άνθρωποι τείνουν να παρερμηνεύουν τα συμπτώματα του άγχους, θεωρώντας ότι αυτά συντελούν στην έναρξη κάποιας οργανικής ή πνευματικής καταστροφής. Για παράδειγμα, μια ήπια ταχυπαλμία μπορεί να ερμηνευτεί ως ένα επικείμενο έμφραγμα, ή ζαλάδα ή το μούδιασμα ως σαφείς ενδείξεις ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή η δύσπνοια ως κάποια σοβαρή πνευμονική πάθηση. Με αυτό τον τρόπο λοιπόν, παρατείνεται και αυξάνεται η διάρκεια και η ένταση του άγχους. Οδηγούμαστε λοιπόν σε έναν φαύλο κύκλο παρερμηνειών των σωματικών μας αλλαγών όπου σε κάθε «στροφή» του η σκέψη γίνεται ολοένα και πιο καταστροφική και τα συμπτώματα πιο έντονα. Το αποτέλεσμα είναι να καταλήγουμε στον πανικό. Και όλο αυτό γίνεται πάρα πολύ γρήγορα, σχεδόν αυτόματα. Για αυτό το λόγο οι σκέψεις αυτές έχουν κατηγοριοποιηθεί σε μια ομάδα που ονομάζεται αυτόματες αρνητικές σκέψεις.

Όπως φαίνεται λοιπόν η κρίση πανικού είναι, επί της ουσίας, η καταστροφοποίηση των σωματικών συμπτωμάτων που βιώνει κάποιος, όταν βρίσκεται σε κατάσταση υπερβολικού άγχους. Αυτό που κάνει την διαφορά είναι το κατά πόσο σκεφτόμαστε ρεαλιστικά ή μη για όσα μας συμβαίνουν την ώρα του πανικού.

mypsychology

Χρήστος Κουτσαύτης, Ψυχολόγος

Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία